Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

parum prospere

  • 1 geraten [2]

    2. geraten, I) vonstatten geben, gelingen: a) v. Lebl.: cadere (ausfallen, von Unternehmungen), mit dem Zus. bene, prospere, perquam venuste [gut, glücklich, sehr schön] od. male [übel] od. praeter opinionem od. secus ac speraveram [wider Erwarten schlecht] od. melius ac putaveram [wider Erwarten gut]. – evenire, ebenf. mit dem Zus. bene od. feliciter od. male (einen Ausgang nehmen). – procedere, succedere, auch mit dem Zus. bene, feliciter etc. (einen Fortgang haben, bes. einen guten). – respondere, auch mit dem Zus. bene od. ad spem od. votis od. male (entsprechen, der Hoffnung, Erwartung, auch v. Früchten). – provenire mit dem Zus. prospere, laetius od. (nicht recht, schlecht) parum prospere od. (kärglich) angustius (aufkommen und geraten, von Pflanzen u. Feldfrüchten). – b) v. Kindern: patri od. parentibus respondere. – II) kommen, zu etwas gelangen, bes. mit dem Nbbegr. des Zufälligen u. Unerwarteten: venire od. (ganz) pervenire in mit Akk. (übh. kommen an einen Ort od. in einen Zustand [z.B. venire in oblivionem]). – devenire in alqd (in ein übles Verhältnis, in einen üblen Zustand herabkommen, z.B. in alcis manus od. potestatem: u. in alienas manus). – incĭdere in alqd (in etwas fallen, geraten, bes. zufällig u. gegen unsern Willen, z.B. in [unter] quos homines incĭdi!: u. inc. in errorem). – delabi in od. ad alqd (unvermerkt und allmählich, unwillkürlich in etwas g., z.B. in sermonem: u. in morbum). – adduci in alqd (übh. durch die Umstände wo hineingebracht werden, z.B. in Not, Gefahr etc.). – zuw. auch coepisse m. Infin. (anfangen zu etc., z.B. in Wut g., coepisse saevire). – wieder in etwas g., recĭdere in alqd (z.B. in graviorem morbum); revolvi in od. ad alqd (z.B. in eandem vitam denuo: u. in luxuriam: u. ad vitia). – in einen Sumpf g., immergi in paludem. – zu weit g. (in der Rede), longius labi. – außer sich g., commoveri, durch etw., alqā re (heftig erregt werden); obstupescere (in heftiges Staunen geraten); conturbari. perturbari (bestürzt werden); exanimari (beinahe entseelt werden, z.B. vor Furcht, metu). – in Feindschaft mit jmd. g., inimicitias cum alqo suscipere.

    deutsch-lateinisches > geraten [2]

  • 2 fort [2]

    fort, Adv. I) vorwärts: prorsum; prorsus. – weiter fort, protinus: es will mit jmd. nicht fort, parum prospere res alci procedunt; non bono loco res alcis sunt: es will mit der Sache nicht s., res non procedit; res parum procedit; res haeret. – fort! (beim Antreiben), age! move te ocius! – II) weg, nicht mehr da! fort mit etc.! tolle. tollite. aufer. auferte (nimm, nehmt hinweg! s. Verg. Aen. 8, 439: tollitecuncta, inquit, coeptosque aufertelabores); abi! apage te! (geh hinweg!). – fort mit dir! abi hinc! amove te hinc! (im allg.); abi hinc ab oculis! abi e conspectu meo! (geh mir aus den Augen!); abi hinc in malam rem! (geh zum Henker! Komik.): fort mit euch, ihr Uneingeweih ten! procul este, profani!: s. mit jenen Albernheiten! pellantur istae ineptiae! contemnamus istas ineptias!: s. mit dieser Art Beratschlagung! hoc quidem genus deliberantium tollatur e medio! – III) fernerhin: porro. – fort u. fort, in einem fort, s. immerdar, immerfort. – und so fort (weiter), s. weiter unter »weit«.

    deutsch-lateinisches > fort [2]

  • 3 provenio

    prō-vĕnĭo, vēni, ventum, 4, v. n., to come forth, appear (not in Cic.; syn. appareo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly anteclass.): proveniebant oratores novi, Naev. ap. Cic. Sen. 6, 20 (Com. Rel. p. 14 Rib.):

    scriptorum magna ingenia,

    Sall. C. 8, 3:

    in scenam,

    Plaut. Ps. 1, 5, 155:

    quibus feminis menstrua non proveniunt,

    Cels. 2, 7.—
    B.
    In partic.
    1.
    To come forth, be brought forth, be born; to originate, arise, be produced (post-Aug.; cf.

    progigno): deductis olim, quique mox provenere, haec patria est,

    were born, Tac. H. 4, 65:

    neque Artemenem Dario provenisse,

    Just. 2, 10, 4:

    nec aliud ibi animal provenit,

    Plin. 9, 10, 12, § 38; 10, 54, 75, § 152:

    insula, in quā candidum plumbum provenit,

    id. 4, 16, 30, § 104:

    lana,

    Ov. F. 4, 773; id. Am. 3, 1, 44:

    sic neque fistulosus (caseus) neque salsus neque aridus provenit,

    Col. 7, 8, 5.—
    2.
    To grow up, grow, thrive (so in Cæs. and Livy; cf.

    redeo): frumentum propter siccitates angustius provenerat,

    Caes. B. G. 5, 24; Liv. 27, 8, 19; 45, 13, 16; Quint. 5, 14, 32:

    virgas roscidas si recideris, parum prospere proveniunt,

    Col. 4, 30, 6; 1, 2, 4; 3, 18, 2; Plin. 19, 7, 36, § 120:

    arbores sponte suā provenientes,

    id. 17, 1, 1, § 1:

    cum provenisset segetum copia,

    Amm. 28, 1, 17; Sen. Ben. 1, 12, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to come forth, appear (very rare):

    malum maximum, si id provenit,

    Plaut. Capt. 2, 1, 26.—
    B.
    In partic.
    1.
    To spring, originate, arise; to come to pass, take place, to happen, occur (cf.:

    accido, evenio): carmina proveniunt animo deducta sereno,

    Ov. Tr. 1, 1, 39:

    ut ex studiis gaudium, sic studia hilaritate proveniunt,

    Plin. Ep. 8, 19, 2; cf.:

    Alexandro simile provenisset ostentum,

    Suet. Aug. 94:

    provenire certa ratione,

    Col. 4, 29, 2.—
    2.
    To go on, proceed in any manner; to succeed, prosper, flourish, turn out: decumae proveniunt male, Lucil. ap. Non. 521, 3.— Transf., of personal subjects, to whom any thing turns out in any manner:

    cum tu recte provenisti,

    since it has turned out well with you, Plaut. Truc. 2, 6, 35; id. Stich. 2, 2, 73; Ter. Ad. 5, 9, 22; cf.:

    nequiter multis modis,

    Plaut. Rud. 3, 5, 57; Vulg. Phil. 1, 19:

    novā ubertate provenire terram,

    flourish, Tac. A. 16, 2; Sen. Cons. ad Marc. 12, 2.—
    b.
    Pregn., to go on well, to prosper, succeed, = succedere:

    si destinata provenissent,

    Tac. H. 4, 18:

    si consilium provenisset,

    id. ib. 3, 41:

    provenere dominationes,

    id. A. 3, 26:

    ut proveniant sine malo,

    Plaut. Most. 2, 1, 68:

    ut initia belli provenissent,

    Tac. H. 2, 20 fin.; id. A. 14, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > provenio

  • 4 procedo

    prōcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -.    - part. passif: in processa aetate Scrib. 100: dans un âge avancé. [st1]1 [-] aller en avant, s'avancer hors de, être saillant, paraître, apparaître.    - procedere ante agmen, Hirt.: marcher en avant de l'armée.    - processum in aciem est, Liv. 25, 21: on marcha au combat.    - procedere loco (e loco, de loco, extra locum): sortir d'un lieu.    - mediā procedit ab aula, Ov. M. 14: elle quitte son palais.    - in pedes procedere nascentem, contra naturam est, Plin. 7, 45: venir au monde par les pieds est contraire à la nature.    - procedit astrum, Virg.: l'astre apparaît.    - in pedes binos fossa procedit, Plin. 17, 159: le fossé a deux pieds de profondeur.    - Lydia super Ioniam procedit, Plin. 5, 110: la Lydie s'étend au-dessus de l'Ionie.    - (illi) voces procedebant contumaces, Tac. An. 4, 60: il lui échappait des paroles hardies. [st1]2 [-] marcher en grande pompe, s'avancer solennellement.    - ratione et viā procedit oratio, Cic.. Fin. 1, 9, 29: le discours a une marche méthodique et réglée. [st1]3 [-] avancer jusqu'à un certain point, aller jusqu'à, marcher.    - contentio eo vecordiae processit ut...Sall. J. 5, 2: la lutte en arriva à ce degré de folie que...    - procedere longius in dando, Cic.: exagérer la bienfaisance.    - procedere aetate usque ad... Cic.: prolonger son existence jusqu'à...    - procedere ad summam Thucydidis, Petr. 2: approcher de la hauteur de Thucydide.    - procedere in multum vini, Liv.: boire avec excès.    - procedere in id furoris, Vell. 2, 80, 2: en arriver à ce point de fureur.    - mentio eo processit ut... Liv.: on en vint à parler de...    - eo vecordiae processit, ut Sall. J. 5, 2: il en vint à ce point de démence, que.    - eo ira processit, ut... Liv. 9, 26, 3: la colère se déchaîna à un point que...    - numquid processit ad forum hodie novi? Plaut. Most. 4, 3, 7: qu'est-il arrivé de nouveau au forum? [st1]4 [-] avancer, faire des progrès, se pousser, faire son chemin, aller son train.    - opere processerant, Caes.: ils avaient poussé leurs travaux.    - procedere studiis, Plin.-jn.: faire des progrès dans l'étude.    - in virtute multum procedere, Cic. Fin. 4, 65: faire de grands progrès dans la vertu. --- cf. Cic. Fin. 3, 6.    - honoribus longius procedere, Cic. Br. 180: aller plus avant dans la carrière des magistratures.    - perspicuum est, quo ciborum conditiones processerint, Cic. Nat. 2, 146: on voit clairement jusqu'où s'est avancé l'art d'assaisonner les mets.    - procedendi libido, Plin. Ep 8, 6, 3: désir de s'élever (dans la société).    - cum stationes procederent, Liv. 5, 48, 7: comme les tours de faction allaient leur train.    - procedere in multum diei, Liv.: se prolonger fort avant dans la journée. [st1]5 [-] marcher, aller (bien ou mal), prospérer, réussir.    - procedere bene (recte, pulchre): avoir un bon résultat, avoir une heureuse issue.    - venenum non processerat, Tac. An. 15, 60: le poison avait été sans effet.    - quibus quum parum procederet ut... Cic. (emploi impers.): comme ils ne réussissaient pas à...    - velut processisset Licinio, Liv.: comme si la chose avait bien tourné pour Licinius.    - intellegunt non numquam summis oratoribus non satis ex sententia eventum dicendi procedere, Cic. de Or. 1, 123: ils se rendent compte que parfois les plus éminents orateurs n'ont pas pour leurs discours le succès qu'ils attendent.    - quasi ei pulcherrime priora maledicta processerint, Cic. Phil. 13, 40: comme si les injures précédentes lui avaient très bien réussi.    - ut omnia prospere procedant Cic. Fam. 12, 9, 2: pour que tout marche bien, ait une heureuse issue.    - absol. si bene processit, Cic. Verr. 3, 227: si les choses ont bien marché.    - si Adranadoro consilia processissent, Liv. 24, 26, 5: si les projets d'Adranadore réussissaient. --- cf. Tac. An. 15, 60.    - mea bene facta rei publicae procedunt, Sall. J. 85, 5: mes services sont utiles à l'état. [st1]6 [-] être avantageux, être utile.    - totidem dies emptori procedent, Cato, R. R. 148: ce sont autant de jours dont bénéficiera l'acheteur.    - illi procedet rerum mensura tuarum, Ov.: c'est à elle que profitera la grandeur de tes exploits. [st1]7 [-] marcher, s'écouler (en parl. du temps); courir (en parl. d'un compte), être compté.    - procedente tempore, Plin. Ep. 6, 31, 17: avec le temps.    - binae oves pro singulis procedant, Varr. R. R. 2, 2, 5: que deux brebis soient comptées comme une.    - iis perinde stipendia procederent ac si...Liv.: que leur temps de service leur comptât comme si... [st1]8 [-] procéder de, émaner de.    - Spiritus a Patre procedit, Vulg.: l'Esprit procède du Père.
    * * *
    prōcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -.    - part. passif: in processa aetate Scrib. 100: dans un âge avancé. [st1]1 [-] aller en avant, s'avancer hors de, être saillant, paraître, apparaître.    - procedere ante agmen, Hirt.: marcher en avant de l'armée.    - processum in aciem est, Liv. 25, 21: on marcha au combat.    - procedere loco (e loco, de loco, extra locum): sortir d'un lieu.    - mediā procedit ab aula, Ov. M. 14: elle quitte son palais.    - in pedes procedere nascentem, contra naturam est, Plin. 7, 45: venir au monde par les pieds est contraire à la nature.    - procedit astrum, Virg.: l'astre apparaît.    - in pedes binos fossa procedit, Plin. 17, 159: le fossé a deux pieds de profondeur.    - Lydia super Ioniam procedit, Plin. 5, 110: la Lydie s'étend au-dessus de l'Ionie.    - (illi) voces procedebant contumaces, Tac. An. 4, 60: il lui échappait des paroles hardies. [st1]2 [-] marcher en grande pompe, s'avancer solennellement.    - ratione et viā procedit oratio, Cic.. Fin. 1, 9, 29: le discours a une marche méthodique et réglée. [st1]3 [-] avancer jusqu'à un certain point, aller jusqu'à, marcher.    - contentio eo vecordiae processit ut...Sall. J. 5, 2: la lutte en arriva à ce degré de folie que...    - procedere longius in dando, Cic.: exagérer la bienfaisance.    - procedere aetate usque ad... Cic.: prolonger son existence jusqu'à...    - procedere ad summam Thucydidis, Petr. 2: approcher de la hauteur de Thucydide.    - procedere in multum vini, Liv.: boire avec excès.    - procedere in id furoris, Vell. 2, 80, 2: en arriver à ce point de fureur.    - mentio eo processit ut... Liv.: on en vint à parler de...    - eo vecordiae processit, ut Sall. J. 5, 2: il en vint à ce point de démence, que.    - eo ira processit, ut... Liv. 9, 26, 3: la colère se déchaîna à un point que...    - numquid processit ad forum hodie novi? Plaut. Most. 4, 3, 7: qu'est-il arrivé de nouveau au forum? [st1]4 [-] avancer, faire des progrès, se pousser, faire son chemin, aller son train.    - opere processerant, Caes.: ils avaient poussé leurs travaux.    - procedere studiis, Plin.-jn.: faire des progrès dans l'étude.    - in virtute multum procedere, Cic. Fin. 4, 65: faire de grands progrès dans la vertu. --- cf. Cic. Fin. 3, 6.    - honoribus longius procedere, Cic. Br. 180: aller plus avant dans la carrière des magistratures.    - perspicuum est, quo ciborum conditiones processerint, Cic. Nat. 2, 146: on voit clairement jusqu'où s'est avancé l'art d'assaisonner les mets.    - procedendi libido, Plin. Ep 8, 6, 3: désir de s'élever (dans la société).    - cum stationes procederent, Liv. 5, 48, 7: comme les tours de faction allaient leur train.    - procedere in multum diei, Liv.: se prolonger fort avant dans la journée. [st1]5 [-] marcher, aller (bien ou mal), prospérer, réussir.    - procedere bene (recte, pulchre): avoir un bon résultat, avoir une heureuse issue.    - venenum non processerat, Tac. An. 15, 60: le poison avait été sans effet.    - quibus quum parum procederet ut... Cic. (emploi impers.): comme ils ne réussissaient pas à...    - velut processisset Licinio, Liv.: comme si la chose avait bien tourné pour Licinius.    - intellegunt non numquam summis oratoribus non satis ex sententia eventum dicendi procedere, Cic. de Or. 1, 123: ils se rendent compte que parfois les plus éminents orateurs n'ont pas pour leurs discours le succès qu'ils attendent.    - quasi ei pulcherrime priora maledicta processerint, Cic. Phil. 13, 40: comme si les injures précédentes lui avaient très bien réussi.    - ut omnia prospere procedant Cic. Fam. 12, 9, 2: pour que tout marche bien, ait une heureuse issue.    - absol. si bene processit, Cic. Verr. 3, 227: si les choses ont bien marché.    - si Adranadoro consilia processissent, Liv. 24, 26, 5: si les projets d'Adranadore réussissaient. --- cf. Tac. An. 15, 60.    - mea bene facta rei publicae procedunt, Sall. J. 85, 5: mes services sont utiles à l'état. [st1]6 [-] être avantageux, être utile.    - totidem dies emptori procedent, Cato, R. R. 148: ce sont autant de jours dont bénéficiera l'acheteur.    - illi procedet rerum mensura tuarum, Ov.: c'est à elle que profitera la grandeur de tes exploits. [st1]7 [-] marcher, s'écouler (en parl. du temps); courir (en parl. d'un compte), être compté.    - procedente tempore, Plin. Ep. 6, 31, 17: avec le temps.    - binae oves pro singulis procedant, Varr. R. R. 2, 2, 5: que deux brebis soient comptées comme une.    - iis perinde stipendia procederent ac si...Liv.: que leur temps de service leur comptât comme si... [st1]8 [-] procéder de, émaner de.    - Spiritus a Patre procedit, Vulg.: l'Esprit procède du Père.
    * * *
        Procedo, procedis, pen. prod. processi, processum, procedere. Marcher oultre, Proceder.
    \
        Procede tu huc. Terent. Passe avant ici.
    \
        Procedere. Virgil. Sortir de son logis avec grande pompe.
    \
        Etsi aliquantum viae processero. Cic. Jasoit que je soye ja passé quelque peu oultre.
    \
        Foras procedere. Plin. Sortir hors.
    \
        Obuiam procedere. Cic. Aller bien loing au devant.
    \
        Quum paulo longius a castris processisset. Caesar. Quand il se fut un peu esloigné du camp.
    \
        Procedit iste repente e Praetorio. Cic. Il se part.
    \
        Ad forum procedere. Plaut. S'en aller au marché.
    \
        Ad opus procedere. Plin. S'en aller à la besongne.
    \
        Procedite in medium. Cic. Venez, ou marchez avant.
    \
        In multum vini processerat. Liu. Il avoit fort beu.
    \
        In pedes procedere, et pedibus gigni. Plin. Sortir et naistre les pieds devant.
    \
        Matronae in publicum processerunt. Liu. Sont sorties hors, et se sont monstrees.
    \
        In sublime vites procedunt. Columel. Tendent et montent en hault.
    \
        Cubitum nullum processit. Cic. Il n'a pas faict du chemin le long d'une couldee.
    \
        Temere processit. Cicero. Il s'est jecté hors follement et à l'estourdi.
    \
        Procedunt stipendia militibus. Liuius. Leurs gages courent tousjours.
    \
        Processit aliquantum ad virtutis aditum. Cic. Il a quelque peu prouffité en vertu.
    \
        In multum honore formae procedere. Propert. Estre fort beau.
    \
        In philosophia procedere. Cic. Prouffiter.
    \
        Ex paupere et tenui, ad tantas opes per flagitia processit. Plin. iun. Est devenu si riche, Est parvenu à si grande richesse.
    \
        AEtate processit. Cic. Il ha de l'aage, Il est ja aagé.
    \
        Vsque ad adolescentiam meam processit aetate. Cicero. Il a vescu jusques à, etc.
    \
        Processit eo insolentiae. Plin. iunior. Il est venu en si grande arrogance, Il est devenu si arrogant.
    \
        Eoque ira processit, vt Romae, etc. Liu. L'ire s'accreut si fort que, etc.
    \
        Processisset honoribus longius, nisi, etc. Cic. Il eust esté eslevé en plus grandes dignitez et estats, n'eust esté que, etc.
    \
        Studiis procedere. Plin. iunior. Devenir grand personnage par le moyen de son scavoir.
    \
        Quantum operae processerant, tanto aberant ab aqua longius. Caesar. D'autant que plus ils avancoyent leur besongne, etc.
    \
        Num quid processit ad forum hodie noui? Plaut. N'est il rien advenu de nouveau?
    \
        Dies alter et alter processit. Virg. Se passa.
    \
        Totidem dies procedent emptori. Cato. Autant de jours ne courent point, et sont au prouffit de l'acheteur.
    \
        Vbi plerunque noctis processit. Sallust. Apres qu'une partie de la nuict fut passee.
    \
        Quanto eius amplius processerat temporis, tanto, etc. Caesar. D'autant qu'il y avoit ja plus de temps passé.
    \
        - neque ieiuniosiorem Vidi, nec cui minus procedat, quicquid facere occoeperit. Plaut. A qui les choses viennent moins à bien, et se portent plus mal.
    \
        Neque id processit qua vos duxi gratia. Plaut. La chose n'est pas venue à bien, Ne s'est pas bien portee, n'est pas venue en avant.
    \
        Omnia, vt spero, prospere procedent. Cic. Tout ira bien.
    \
        Si Andronodoro consilia processissent. Liu. Si ses entreprinses se fussent bien portees.
    \
        Nihil procedit. Liu. La chose ne s'advance de rien, Ne vient point en avant.

    Dictionarium latinogallicum > procedo

  • 5 cedo

    [st1]1 [-] cēdo, ĕre, cessi, cessum: - intr. - a - marcher, aller, s'avancer, venir.    - illuc sis vide, ut transversus cedit, quasi cancer solet, Plaut. Ps.: regarde donc comme il marche de travers, comme le crabe. b - se changer en, tourner en, aboutir à.    - cedere in proverbium, Plin. 23: passer en proverbe.    - poena in vicem fidei cesserat, Liv. 6: le châtiment remplaçait la reconnaissance de dettes.    - temeritas in gloriam cesserat, Curt. 3: sa témérité avait tourné au profit de sa gloire. c - s’en aller, s'éloigner, se retirer, quitter (un lieu).    - cedere e patria: quitter la patrie, s'exiler.    - cedere e vita ou cedere vitâ: mourir.    - cedere loco ou cedere ex loco ou cedere: quitter son poste, lâcher pied, s'enfuir.    - cedere foro: s'éloigner du forum, disparaître du forum. d - faire place, céder à, renoncer à, être vaincu; céder, se rendre, obtempérer, obéir; le céder à.    - cedere aliquid alicui: concéder qqch à qqn.    - tempori cedere: céder aux circonstances.    - cedere alicui (alicui rei): céder devant qqn (devant qqch).    - cedere praecibus alicujus: céder aux prières de qqn.    - fortunae cedere: céder à la fortune.    - fato cedere: céder à la destinée.    - cedant arma togae, Cic.: que les armes le cèdent à la toge!    - passif impers. - nihil Graeciae ceditur, Cic.: on ne le cède en rien à la Grèce. e - faire la cession de, faire l'abandon de, céder, accorder; tomber en partage, échoir à, revenir à, aller à, profiter à.    - captiva corpora Romanis cessere, Liv. 31, 46, 16: les prisonniers échurent aux Romains.    - praeda Romanis cessit: le butin revint aux Romains.    - alicui hortorum possessione cedere, Cic. Mil. 27.75: céder à qqn la propriété de ses jardins.    - Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere, Tac. An 1: les armes de Lépide et d'Antoine passèrent dans les mains d'Auguste.    - cedere praedae (dat.) alicujus, Liv.: devenir la proie de qqn.    - praeda cedit alicui, Hor.: la proie revient à qqn.    - reliqui in praedam cessere victoris, Curt. 7: les autres à titre de butin revinrent au vainqueur.    - postquam in dicionem M. Antonii provinciae cesserant, Tac. H. 5: quand les provinces (d'Orient) furent passées sous les lois de Marc-Antoine. f - arriver (bien ou mal), réussir, aboutir, devenir.    - (bene) cedere: réussir.    - bene aut secus cedere: tourner bien ou mal.    - prospere cedere: avoir un résultat heureux.    - gesta quae prospere ei cesserunt, Nep. Timoth.: actions qui lui ont réussi.    - utcumque cesserit, Curt. 7: quoi qu'il arrive.    - aliquid male alicui cedere: arriver qcch de fâcheux à qqn.    - calamitates in remedium cessere: des malheurs [ont abouti à un remède] = sont devenus salutaires. g - disparaître, s'évanouir, s'écouler, passer.    - dies cedunt: les jours passent.    - memoria cedit: le souvenir se perd.    - ut... Postumum Cominium bellum gessisse cum Volscis memoria cessisset, Liv. 2: si bien qu'on aurait oublié que Postumus Cominius avait fait la guerre aux Volsques. h - compter pour, équivaloir à, tenir lieu de.    - oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent, Cato, R. R. 150: on comptera deux brebis stériles pour une féconde.    - epulae... pro stipendio cedunt, Tac. G.: les repas tiennent lieu de solde. i - - tr. - accorder, céder, abandonner.    - cedere aliquid alicui: accorder qqch à qqn.    - cedere ut: accorder que.    - non cedere quominus + subj.: ne pas convenir que.    - neque protinus cesserit orator quo minus et amicus pro amico et inimicus contra inimicum possit verum, si integra sit ei fides, dicere, Quint.: un orateur n'admettra pas d'emblée qu'un ami ne puisse donner un témoignage exact pour un ami, et un ennemi contre un ennemi, s'ils sont de bonne foi. [st1]2 [-] cĕdo (plur. cette), impér. arch.: donne, montre, parle, dis, allons, voyons.    - remarque: cĕdo: donne... [] cēdo: je donne...    - cedo argentum: donne l'argent.    - unum cedo auctorem, Cic.: cite un exemple.    - cedo ut inspiciam, Plaut.: laisse-moi voir.    - cette manus, Plaut.: donnez-moi vos mains.    - qui, cedo? Ter.: comment, s'il vous plaît?
    * * *
    [st1]1 [-] cēdo, ĕre, cessi, cessum: - intr. - a - marcher, aller, s'avancer, venir.    - illuc sis vide, ut transversus cedit, quasi cancer solet, Plaut. Ps.: regarde donc comme il marche de travers, comme le crabe. b - se changer en, tourner en, aboutir à.    - cedere in proverbium, Plin. 23: passer en proverbe.    - poena in vicem fidei cesserat, Liv. 6: le châtiment remplaçait la reconnaissance de dettes.    - temeritas in gloriam cesserat, Curt. 3: sa témérité avait tourné au profit de sa gloire. c - s’en aller, s'éloigner, se retirer, quitter (un lieu).    - cedere e patria: quitter la patrie, s'exiler.    - cedere e vita ou cedere vitâ: mourir.    - cedere loco ou cedere ex loco ou cedere: quitter son poste, lâcher pied, s'enfuir.    - cedere foro: s'éloigner du forum, disparaître du forum. d - faire place, céder à, renoncer à, être vaincu; céder, se rendre, obtempérer, obéir; le céder à.    - cedere aliquid alicui: concéder qqch à qqn.    - tempori cedere: céder aux circonstances.    - cedere alicui (alicui rei): céder devant qqn (devant qqch).    - cedere praecibus alicujus: céder aux prières de qqn.    - fortunae cedere: céder à la fortune.    - fato cedere: céder à la destinée.    - cedant arma togae, Cic.: que les armes le cèdent à la toge!    - passif impers. - nihil Graeciae ceditur, Cic.: on ne le cède en rien à la Grèce. e - faire la cession de, faire l'abandon de, céder, accorder; tomber en partage, échoir à, revenir à, aller à, profiter à.    - captiva corpora Romanis cessere, Liv. 31, 46, 16: les prisonniers échurent aux Romains.    - praeda Romanis cessit: le butin revint aux Romains.    - alicui hortorum possessione cedere, Cic. Mil. 27.75: céder à qqn la propriété de ses jardins.    - Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere, Tac. An 1: les armes de Lépide et d'Antoine passèrent dans les mains d'Auguste.    - cedere praedae (dat.) alicujus, Liv.: devenir la proie de qqn.    - praeda cedit alicui, Hor.: la proie revient à qqn.    - reliqui in praedam cessere victoris, Curt. 7: les autres à titre de butin revinrent au vainqueur.    - postquam in dicionem M. Antonii provinciae cesserant, Tac. H. 5: quand les provinces (d'Orient) furent passées sous les lois de Marc-Antoine. f - arriver (bien ou mal), réussir, aboutir, devenir.    - (bene) cedere: réussir.    - bene aut secus cedere: tourner bien ou mal.    - prospere cedere: avoir un résultat heureux.    - gesta quae prospere ei cesserunt, Nep. Timoth.: actions qui lui ont réussi.    - utcumque cesserit, Curt. 7: quoi qu'il arrive.    - aliquid male alicui cedere: arriver qcch de fâcheux à qqn.    - calamitates in remedium cessere: des malheurs [ont abouti à un remède] = sont devenus salutaires. g - disparaître, s'évanouir, s'écouler, passer.    - dies cedunt: les jours passent.    - memoria cedit: le souvenir se perd.    - ut... Postumum Cominium bellum gessisse cum Volscis memoria cessisset, Liv. 2: si bien qu'on aurait oublié que Postumus Cominius avait fait la guerre aux Volsques. h - compter pour, équivaloir à, tenir lieu de.    - oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent, Cato, R. R. 150: on comptera deux brebis stériles pour une féconde.    - epulae... pro stipendio cedunt, Tac. G.: les repas tiennent lieu de solde. i - - tr. - accorder, céder, abandonner.    - cedere aliquid alicui: accorder qqch à qqn.    - cedere ut: accorder que.    - non cedere quominus + subj.: ne pas convenir que.    - neque protinus cesserit orator quo minus et amicus pro amico et inimicus contra inimicum possit verum, si integra sit ei fides, dicere, Quint.: un orateur n'admettra pas d'emblée qu'un ami ne puisse donner un témoignage exact pour un ami, et un ennemi contre un ennemi, s'ils sont de bonne foi. [st1]2 [-] cĕdo (plur. cette), impér. arch.: donne, montre, parle, dis, allons, voyons.    - remarque: cĕdo: donne... [] cēdo: je donne...    - cedo argentum: donne l'argent.    - unum cedo auctorem, Cic.: cite un exemple.    - cedo ut inspiciam, Plaut.: laisse-moi voir.    - cette manus, Plaut.: donnez-moi vos mains.    - qui, cedo? Ter.: comment, s'il vous plaît?
    * * *
    I.
        Cedo, cedis, cessi, cessum, cedere. Caesar. Se retirer et donner lieu, ou faire place, Se desplacer pour faire place à un autre.
    \
        Cedere locum. Stat. Donner lieu.
    \
        Cedere loco, patria, vrbe, domo. Caesar. Quicter la place, ou la ville, La laisser et s'en aller.
    \
        Campis cedere. Horat. Abandonner, ou laisser les champs.
    \
        Ab oppido cedere. Cic. S'en aller de la ville.
    \
        Ab ordine cedere. Virgil. Se oster de son ordre, ou de son ranc.
    \
        De sede cedere. Horat. Se lever ou oster de son siege.
    \
        E corpore cessit anima. Lucret. Est sortie du corps.
    \
        Cedere retro. Liu. Soy retirer, et reculer.
    \
        Ad locum aliquem cedere. Ouid. S'en aller, ou se retirer en quelque lieu.
    \
        Quoquam cedere. Lucret. En quelque lieu.
    \
        Cedere vita. Cic. Mourir, Partir de ce monde.
    \
        Cedere alicui. Virgil. S'accorder à aucun, Luy obeir en ce qu'il veult, Ceder.
    \
        Cedere alicui. Virgil. Estre moindre, ou de moindre excellence.
    \
        Cedo tibi in hac laude. Gell. Je confesse que je ne suis pas si digne de louange en ce, que toy.
    \
        Cedere alicui. Cic. Luy donner gaigné, Ne l'oser attendre.
    \
        Nihil cedere alicui. Cic. N'estre en rien moindre qu'un autre.
    \
        Actionibus cedere alicui. Paulus. Luy ceder ses actions.
    \
        Actiones cedere. Vlpian. Idem. Ceder les actions.
    \
        Haereditas alicui cedit. Virgil. Luy advient, ou demeure.
    \
        Ius cedere. Scaeuola. Ceder son droict.
    \
        Ius suum cedere alteri. Virgil. Donner et quicter son droict.
    \
        De iure cedere. Cic. Quicter de son droict.
    \
        Amori turpi cedere. Valer. Flac. S'abandonner à amour deshonneste.
    \
        Authoritati cedere. Pli. Estre de moindre reputation, Estre moins estimé et prisé.
    \
        Consiliis cedere. Ouid. Croire conseil, Obeir au conseil.
    \
        Famae. Cic. Avoir plus d'esgard à sa renommee, à sa reputations et estime ou honneur.
    \
        Fortunae. Cic. Succomber à fortune, Estre vaincu par fortune.
    \
        Non cedit gratiae marmoris ramos, insidentesque ramis aues imitata pictura. Plin. iu. Elle n'ha point moins de grace.
    \
        Honori non cedere. Virgil. Avoir bien merité l'honneur qu'on recoit, Estre digne de tel honneur
    \
        Cedere honore et nomine suo alteri. Plin. iunior. Luy quicter la dignité, Luy resigner sa place et dignité.
    \
        Legibus. Cic. Obeir aux loix.
    \
        Malis. Virgil. Se laisser vaincre aux adversitez, ne point resister vertueusement.
    \
        Malis alterius. Senec. Confesser que son mal et adversité n'est point si grand que le mal d'un autre.
    \
        Oneri, vel ponderi. Plin. Succomber, Obeir aux faix, Plier soubz le faix.
    \
        Operae. Quintil. Fuir une charge et peine, Fuir le travail.
    \
        Periculo. Plin. iunior. Fuir le danger.
    \
        Precibus alicuius. Cic. Accorder les prieres, Se laisser vaincre par prieres.
    \
        Religioni. Cic. Se soubmettre et obeir à la, etc.
    \
        Remediis cedere morbus dicitur a Celso, quando vincitur et percuratur. Quand la maladie est guarie du tout.
    \
        Repugnanti cedere. Ouid. Ceder.
    \
        Spatiis. Claud. Faire place à aucun par honneur, pour le laisser passer, ou asseoir.
    \
        Tempori. Cic. S'accommoder au temps, Temporizer.
    \
        Timori. Valer. Flac. Estre intimidé, Avoir peur.
    \
        Bonis cedere. Quintil. Faire cession de biens.
    \
        Cedere villa creditoribus. Suet. Quicter sa ferme, ou metairie, ou cense, et bailler à ses creanciers en payement.
    \
        Cedere alicui foro et curia. Cic. Luy quicter sa place.
    \
        Cedere foro. Iuuenal. Faire banqueroute.
    \
        Possessione cedere. Liu. Ceder la possession à un autre, Le laisser posseder et jouir.
    \
        Consilium cessit malis. Ouid. Mes adversitez estoyent si grandes que je ne les ay sceu eviter par conseil ou advis quelconque.
    \
        Cedere dicitur dies. Vlpian. Quand le terme de payer commence à escheoir et s'approcher.
    \
        Horae quidem cedunt et dies, menses et anni. Cic. Se passent.
    \
        Curae cedunt. Stat. S'en vont.
    \
        Non cessit illi fiducia. Virgil. Il n'ha point perdu fiance et asseurance.
    \
        Animi fiducia cessit, hoc est, abiit. Stat. Il a perdu tout espoir.
    \
        Cedit fortuna sapienti. Cic. L'homme sage surmonte fortune.
    \
        Lumina cedunt somno. Claud. Les yeulx sont contraincts de dormir.
    \
        Mens duro nunquam cessura labori. Clau. Courage qui jamais ne sera vaincu de travail, qui jamais ne succombera au travail.
    \
        Mores rebus cessere secundis. Lucan. Prosperité et richesse ont changé et chassé les bonnes meurs.
    \
        Natura cessit. Seneca. Est changee et muee.
    \
        Potestas alicui cedere dicitur. Ouid. Quand la seigneurie ou domination luy advient par sort, ou par droict lignagier.
    \
        Potestas cedebat victa. Lucret. La force succomboit.
    \
        Praeda alicui cedit. Horat. La proye luy demeure, Il ha la proye.
    \
        Pudor ab ore cessit. Valer. Flac. Il a perdu toute honte, Il est devenu eshonté.
    \
        Quaestus alicui cedit. Cic. Le gain luy revient.
    \
        Res alicui cedere dicitur. Virgil. Quand son affaire se porte bien.
    \
        Voto res cedere dicitur. Ouid. Quand elle nous vient à souhait, Quand nostre affaire se porte ainsi que nous desirons.
    \
        Lucro ei cedit ea res. Pomponius. Elle vient à son prouffit.
    \
        E pectore cedere dicitur res aliqua. Valer. Flac. Quand nous l'oublions.
    \
        Syluae cedunt alicui. Ouid. Luy adviennent par droict d'heritage, ou autrement.
    \
        Cessit illi victoria. Virgil. Il ha eu la victoire.
    \
        Annis cedere dicuntur vina. Budaeus. Qui ne sont point de garde.
    \
        Cesserunt nitidis habitandae piscibus vndae. Ouidius. Les caves ont esté baillees aux poissons pour habiter.
    \
        Vultus cessere. Seneca La beaulté s'en est allee, Elle est perdue.
    \
        Domus, et quae domui cedunt. La maison avec ses appartenances. Bud. ex Vlpian.
    \
        Foeliciter tibi cedat. Ouid. Bien t'en advienne, Bien t'en prenne.
    \
        Male cedere res dicitur. Horat. Quand il advient tout autrement que nous desirons.
    \
        Male cesserat illi. Oui. Il luy en estoit mal prins, Mal luy en estoit advenu.
    \
        Cedere loco dicitur mutata sententia. Virgil. Quand nous changeons d'opinion.
    \
        Cessit in prouerbium. Plin. Est venu en proverbe.
    \
        Cedere ad factum res dicitur. Plaut. Quand elle se fait.
    \
        In locum exemplorum cedere. Quintil. Servir d'exemples.
    \
        In partem cedere. Quintil. Estre une partie.
    \
        Poena cedit in vicem fidei. Liu. En lieu d'argent les debteurs payent leurs creanciers en courvees et peine corporelle.
    \
        In vsum alicui cedere res dicitur. Horat. Quand elle luy est baillee non pas en proprieté, mais seulement pour en user.
    \
        Pro pulmentario cedit. Colum. Il sert de viande.
    \
        Cesserit parum gratus. Pli. iunior. Prens le cas qu'on ne luy en sache pas fort bon gré.
    \
        Cedere, Pro Incedere. Plaut. Ex transuerso cedit, quasi cancer solet. Il va à reculon, ou de travers.
    \
        Secundum ripam fluminum loca non omnia publica sunt, quum ripae cedunt, ex quo primum a plano vergere incipiunt vsque ad aquam. Paulus. Les lieux prochains des rivieres appartiennent au rivage et suyvent sa condition, depuis le lieu où ils commencent à abaisser jusques à l'eaue.
    \
        Ceditur, Impersonale. Cic. Vt non multum, aut nihil omnino Graecis cederetur. On ne seroit en rien moindre que les Grecs.
    \
        Cedetur tibi ab omnibus. Lucan. Chascun te fera place.
    \
        Cedendum est bellis. Luca. Il se fault tirer arriere des guerres.
    II.
        Cedo, Verbum defectiuum, prima breui, accentum in vltima habens: in imperatiuo tantum legitur, Cedo, id est, dic vel da. Cic. Cedo mihi vnum ex triennio Praeturae qui octupli damnatus sit. Di m'en un, ou Donne m'en un, Monstre m'en un seul.
    \
        Cedo aquam manibus. Plaut. Baille moy de l'eaue pour laver les mains, Baille moy à laver.
    \
        Cedo manum, vel dexteram. Plaut. Baille ca la main.
    \
        Cedo alios, vbi centurio est Sanga, et manipulus furum? Terent. Où sont les autres? Fay venir les autres.
    \
        Cedo senem. Terent. Laisse venir le vieillard, Fay le moy venir Bud.
    \
        Cedo quemuis arbitrum. Terent. J'en croiray le premier que tu vouldras.
    \
        Cedo coram ipso. Terent. Di le en sa presence.

    Dictionarium latinogallicum > cedo

  • 6 einschlagen

    einschlagen, I) v. tr.: 1) schlagend hineintreiben mit dem Hammer u. dgl.: a) eig., figere, in etwas, in alqa re od. in alqd. – defigere, in etwas, alci rei oder in alqa re (senkrecht einschl.; beide z.B. clavum). – adigere, in etwas, alci rei od. in alqd (hineintreiben, z.B. clavum in arborem). – Pfähle ei., stipites demittere (senkrecht einlassen); sublicas agere (Brückenpfähle ei.). – b) übtr., v. Tieren, die Klauen, Krallen ei., ungues imprimere, inicere, in etwas, alci rei; tief, ungues immergere, in etwas, in alqd: die Zähne, dentes od. morsum imprimere, in etwas, alci rei. – 2) durch Schlagen einstoßen: caedendo confringere (durch Schlagen zerbrechen, z.B. fores). – excīdere (aufhauen, z.B. portas). – moliri (durch Gewalt weichen machen, z.B. fores, portam). – comminuere (in kleine Stücke schlagen, z.B. fores et portas securibus: u. alci caput). – das Eis ei., glaciem securi caedere od. dolabrā perfringere. – jmdm. die Zähne ei., dentes excutere alci. – 3) einwickeln etc.: involvere. – einen Brief in einen andern ei., s. einschließen no. II: Bäume ei., arbores tegumentis defendere a frigore: den Wein (in die Erde) ei., vites terrā tegere od. contegere. – 4) vom Weber, die Fäden [703] ei., in stamen subtemen intexere. – 5) wählen etc., einen Weg, s. Weg. – den Weg der Güte ei., s. Güte. – II) v. intr.: 1) in jmds. Hand schlagen, zur Bekräftigung eines Vergleichs etc.: dextram dare; dextrā datā spondere. – 2) in einen Ort schlagen, a) v. Bergmann: fodere alqm locum. – b) v. Blitze: tangere, icere, percutere alqd. – es schlägt in etwas ein, fulmen decĭ dit. in alqd; alqd fulmine od. de caelo icitur od. tangitur od. percutitur: wenn es irgendwo eingeschlagen hat, si tactum aliquid erit de caelo: es hat an vielen Stellen (Orten) eingeschlagen, tacta sunt de caelo multa. – 3) sich auf etwas beziehen: pertinere ad alqd (z.B. quae pertinent ad aliquam partem rei publicae). – spectare ad alqd (auf etwas hinzielen, z.B. ad religionem, ad ius sepulcrorum). – versari in alqa re (in einem wissenschaftl. etc. Gebiete sich bewegen, z.B. in philosophia). – 4) den Erwartungen entsprechen: a) v. Lebl.: bene, prospere, feliciter cedere. bene, prospere, pulchre procedere. bene succedere. prägn. auch bl. cedere, procedere (gut vonstatten gehen, guten Erfolg haben). – ad spem respondere. spei od. optatis od. votis respondere (den Wünschen, Hoffnungen entsprechen). – nicht ei., male cedere; non procedere od. succedere: nicht recht ei., parum cedere, procedere; minus prospere procedere; minus succedere: nach Wunsch ei, ex sententia procedere, succedere; ex voluntate respondere. – b) v. Pers., bes. von jungen Leuten: alqs spem, quam ostendit, non fallit (übh. die erregten Erwartungen nicht täuschen). – patri od. parentibus respondere (den Hoffnungen des Vaters od. der Eltern entsprechen). – studiose discere (mit Eifer lernen). – so gut (im Lernen) ei., daß etc. tantum progressum facere, ut etc.; tantos progressus facere in suis studiis, ut etc.; tantos processus efficere, ut etc.; tantum proficere, ut etc. Einschlagen, das, I) tr. das Ei. eines Nagels, umschr. durch clavum figere, defigere, z.B. zum Ei. eines Nagels, clavi defigendi causā. – das Ei. der Krallen, Klauen, iniectus unguium: das Ei. des Zahns (in etw.), adactus dentis. – II) intr.: 1) das Ei. des Blitzes: ictus fulminis. – 2) = der glückliche Erfolg: successus. einschlägig, qui (quae, quod) ad rem od. causam pertinet.

    deutsch-lateinisches > einschlagen

  • 7 Erfolg

    Erfolg, eventus rei u. rerum u. bl. eventus (Erfolg, Ergebnis). – exitus rei od. rerum u. bl. exitus (der Ausgang, das Resultat); verb. eventus atque exitus; exitus eventusque. – emolumentum (was durch Anstrengung bewirkt wird, Vorteil, Nutzen). – ein guter E., eventus bonus: ein glücklicher E., successus rerum u. bl. successus; eventus rerum prosper. – mit E., non frustra (nicht vergebens); prospere (glücklich): mit ungleichem E., vario eventu (z.B. bellare): ohne E., frustra (ohne die erwartete Wirkung); nequiquam (umsonst, ohne etwas auszurichten): ohne E. sein, irritum od. frustra esse; ad irritum cadere; secus cadere: ohne guten, glücklichen E. sein, successu carere: mit einigem, mit vielem E., ohne E. etw. betreiben, aliquid, multum, nihil proficere in alqa re (z.B. in philosophia, in oppugnatione). – guten, glücklichen E. haben, von gutem (glücklichem) E. sein, bene succedere; felicem exitum habere; prospere, feliciter evenire: einen erwünschten E. haben, ex sententia evenire; optabilem exitum habere: keinen guten od. erwünschten E. haben, haud bene, minus prospere evenire: keinen rechten E. haben, parum procedere od. succedere: an dem guten E. einer Sache nicht zweifeln, alqd confici posse non diffidere: je nachdem der E. seinwird, perinde ut eveniet res.

    deutsch-lateinisches > Erfolg

  • 8 gelingen

    gelingen, cedere bene, prospere, feliciter,fauste (glücklich vonstatten gehen). – succedere, procedere, absol. oder mit dem Zus. bene, prospere (einen guten Fortgang haben; bei Livius auch unpers., succedit alci rei = es gelingt etwas, z.B. inceptum od. incepto non succedit: u. successisset fraudi, ni etc.). [1051] feliciter od. prospere evenire (einen glücklichen Fort- u. Ausgang nehmen). – ad spem eventus respondere (den gehofften Ausgang nehmen). – contingere (glücken, z.B. si contingit: u. Demostheni non displicuerunt ioci, sed non contigerunt: u. mit ut u. Konj., z.B. contigit ei, ut ter triumpharet). – nicht recht g., minus od. parum od. non satis succedere oder procedere: nach Wunsch g., ex sententia succedere, procedere.

    deutsch-lateinisches > gelingen

  • 9 Statt, statt

    Statt, statt, I) in verschiedenen Redensarten: statthaben, stattfinden, locum habere; locus est alci rei; sedem habere posse; auch esse (z.B. quo [die] fuit insanissima contio). – etwas findet nicht st., nihil loci est alci rei: es findet keine Bitte mehr st., nihil loci est preci relictum: das kann nicht stattfinden, hoc fieri omnino non potest: stattfinden lassen, locum dare alci rei; accipere alqd (annehmen, z.B. excusationem): etwas nicht stattfinden lassen, locum non relinquere alci rei. – an jmds. Statt, loco alcis od. vice alcis (an jmds. Stelle); pro alqo (für jmd.); verbis alcis (in jmds. Namen). – jmd. an Kindes Statt annehmen, s. adoptieren. – glücklich vonstatten gehen, prospere cedere; prospere od. bene od. pulchre procedere; prospere succedere od. auch bl. succedere: nicht recht vonstatten gehen, parum succedere od. procedere. – jmdm. zustatten kommen, adiumento esse alci; prodesse od. procedere alci; iuvare alqm; alqd commode od. opportune mihi obvenit. alqd mihi opportunum est (es kommt mir etw. gelegen):-sehr zustatten kommen, magno od. maximo usui esse. – II) als Partikel, anstatt: loco od. in locum mit [2198] Genet. (an Stelle jmds. od. einer Sache, eine Stellvertretung bezeichnend, z.B. in locum eius invitatus sum). – vice od. in vicem mit Genet. (anstatt, einen Wechsel bezeichnend, z.B. salis vice nitro uti: u. in vicem legionum equites mittere). – pro mit Abl. (für, anstatt, sogut wie, ein Verhältnis bezeichnend, z.B. nummos adulterinos pro bonis solvere). – st. meiner, deiner, unser etc., vicem meam, tuam, nostram: st. euer aller, vestram omnium vicem. statt (dessen) daß etc., pro eo, ut etc. (s. Liv. 22, 1, 2). – statt daß od. zu... vielmehr od. sogar, tantum abest ut... ut (weit entfernt, daß... vielmehr). – non modo non.sed etiam (nicht nur nicht... sondern sogar). – non... sed (nicht... sondern). – adeo non, adeo nihil... ut (bis zu dem Grade nicht... daß vielmehr). – magis quam. potius... quam (mehr... als, wo jedoch gew. der deutsche Satz umgekehrt werden muß, z.B. statt ihn zu erschrecken, brachte es ihn nur noch mehr auf, accenderat eum magis quam conterruerat: statt daß man sie getötet, habe man sie gefesselt, eos potius vinctos quam necatos esse). – Zuw, auch cum, z.B. statt daß er ihn loben sollte, tadelte er ihn, cum laudare deberet,eum vituperavit.

    deutsch-lateinisches > Statt, statt

  • 10 cedo [1]

    1. cēdo, cessī, cessum, ere (über die Etymol. s. Walde2 S. 147), gemessenen Schrittes gehen, treten, I) im allg., einhertreten, einhergehen, einhergegangen kommen, passieren, a) eig. (s. Ussing Plaut. asin. 402. p. 388. Brix Plaut. Men. 1020), cedunt, petunt trecenti, Plaut.: ibi cedit miles, Plaut.: ced. ex transverso, Plaut.: per ora, Hor.: de caelo, Lucr.: ab humana in astra via, Prop.: humano de corpore in amnem, Ov.: nec cedere quoquam, Lucr.: inanis cedis, Plaut.: transvorsus, non provorsus cedit, quasi cancer solet, Plaut. – b) übtr.: α) gehen, schreiten, quam citissume potest, tarn hoc cedere ad factum volo, Plaut. capt. 352 (doch s. Brix z. St.). – β) Fortgang haben, vonstatten gehen, Erfolg haben, ausgehen, si res od. fortuna cessisset, Flor. (s. Duker Flor. 2, 17, 13). – quā (inwieweit) Parcae sinebant res cedere Latio, Verg. – m. Advv., male, Vell. u.a.: alci male, Ov.: bene, Hor.: bene aut secus, Plin. pan.: optime, Quint.: prospere, Nep.: feliciter, Ov.: felicissime, Quint.: parum, Suet.: opinione tardius, Suet.: pro bono, Suet.: citra spem omnium, Flor.: supra vota, Aur. Vict.: utcumque cessura res est, Curt. – impers., si male cesserat (Ggstz. si bene cesserat), Hor.: u. utcumque cesserit, Curt. – γ) cedere pro alqa re, für etw. gelten, gerechnet werden, passieren (t. t. der Geschäftsspr.), oves, quae binae pro singulis in fructu cedent, Cato: epulae pro stipendio cedunt, Tac. – δ) cedere m. Dat. od. m. in u. Akk. = an jmd. od. etw. kommen, auf jmd. od. etw. übergehen, jmdm. od. einer Sache überlassen werden, anheimfallen, zuteil werden (s. Dräger Tac. ann. 13, 39. Heräus Tac. hist. 4, 64, 14), ut etiam is quaestus huic cederet, Cic.: reliqua praeda victoribus cessit, Tac.: cedit alqd praedae alcis od. in praedam alcis, fällt als B. anheim, Liv.: praemium (als B.) occisi regis Asiam et totum orientem interfectoribus esse cessura, Curt.: Ptolemaeus, cui Aegyptus cesserat, Curt. – u. cedet (ager) in usum mihi, Hor.: omne dehinc caelum et mare omne in austrum cessit, Tac.: res omnis Albana in Romanum cedit imperium, Liv.: Pompeii Crassique potentia cedit in Caesarem, Tac.: bona interfectorum in medium cessere, wurden Gemeingut, Tac. – omnes (nationes) in unum cedebant, Tac. – ε) cedere m. Dat., für jmd. od. etw. eintreten = jmd. od. etw. treffen, poena in vicem fidei cesserat, Strafe war statt dessen für ehrliche Bezahlung eingetreten, Liv. 6, 34, 2: nolle ominari quae captae urbi cessura forent, welche Nachteile für die eroberte Stadt eintreten würden, Liv. 23, 43, 14. – ζ) cedere m. Adv. od. in m. Akk. = wohin od. in etw. übergehen, zu etw. sich verwandeln, huc omnis aratri cessit honos, Verg.: temeritas in gloriam cesserat, Curt.: Cattis victoribus fortuna in sapientiam cessit, wurde der Erfolg als Weisheit angerechnet, Tac.

    insbes., gehen = abtreten, fortgehen, sich wegbegeben, weichen, sich zurückziehen, ausscheiden, v. Leb. auch vergehen, verschwinden 1) eig.: absol., ego cedam atque abibo, Cic.: cedere paulatim, Caes.: sequi (verfolgen), dein cedere, Sall.: cedentes violari vetuit, Nep.: suos perculsos cedere animadvertit, Liv.: quia postremus cedis (dich davonmachst), hoc praemi feres, Plaut.: prägn., cesserit parum gratus, mag geschieden (gestorben) sein, Plin. pan. 43, 4: so auch Tac. hist. 2, 55. – v. Lebl., videtur (aër) quasi locum dare et cedere, Cic.: ut ripae fluminis cedunt, je nachdem Raum geben, zurücktreten, Tac.: rari ac cedentes capilli, zurücktretende, Plin. ep.: v. Zeit u. Zuständen, horae cedunt et dies, Cic.: cedit amor, Verg.: ut primum cessit furor, Verg. – m. Ang. von wo? semitā ausweichen, Sen.: cedere e patria u. bl. c. patriā, Cic.: ex civitate, Cic.: u. bl. civitate, Liv.: ex acie, Liv.: ab od. de oppido, Cic.: ab urbe sua, Ov.: de sede secunda aut quarta, Hor.: Italiā, Cic.: finibus alieni imperii, Curt.: e vita u. bl. vitā, aus dem L. scheiden, Cic.: u. so mundo, Vell.: e memoria u. bl. memoriā, aus dem G. schwinden, Liv.: loco u. ex loco, vom Platze, von seinem Posten weichen, seinen Posten verlassen (milit. t. t.), Caes. u. Liv.: c. foro, zahlungsunfähig werden, Sen. – m. Ang. wohin? retro, Liv.: introrsum, Lucr.: in tutum, Liv. – m. Ang.wem? vor wem? infenso hosti, Liv.: hosti numquam, Nep.: cedere instanti et paulo post instare, Sall.: aër disco cedens, Hor.: sabulum vestigio cedens, jedem Tritte nachgebend, Curt.: cessit (gab nach) aliquando ictibus ianua, Augustin.: quā (hoc dorsum) maxime introrsus mari cedit, wo er vom M. am meisten landeinwärts zurücktritt, Curt.: cutis prementi digito cedit, Cels. – 2) übtr.: a) sich unterordnend weichen, α) der Gewalt, Übermacht weichen, unterliegen, sich fügen, nachgeben, absol., ubi vinci necesse est, expedit cedere, Quint. – m. Ang. wem? alci, Cic.: minis alcis, Cic.: fato, freiwillig sterben, Liv.: tempori, Cic.: rei publicae temporibus, rei publicae, Cic.: tempestati publicae, Liv.: malis, erliegen, Curt. – β) dem Willen jmds. weichen, sich unterordnen, sich fügen, nachgeben, cedo equidem, nec tibi comes ire recuso, Verg.: cedentes per reverentiam, Tac. – gew. m. Ang. wem? multorum iustis et officio incensis voluntatibus, Cic.: auctoritati alcis, Cic.: precibus alcis, Cic.: adulationibus alcis, Cic.: nobis rem publicam gubernantibus, Cic.: praecipientibus facillime, Quint. – γ) dem Range, den Vorzügen nach weichen, nachstehen, m. Ang. wem? alci, Cic.: gloriae alterius, Vell.: naturae caelesti atque immortali, Quint. – alci virtute, Caes.: alci caritate in regem, Curt.: alci in nulla re, Nep. – ut aut non multum aut nihil omnino Graecis cederetur (unpersönl.), Cic.: salix quantum cedit olivae... tantum tibi cedit Amyntas, Verg.: Graeciae nihil in hoc genere, Cic. – b) aufgebend weichen, α) von einem Besitze, Rechte, m. Ang. wovon? durch Abl., cedere alqā re, von etw. zurücktreten = auf etw. verzichten, possessione agri publici, Liv.: possessionibus, Cic.: bonis, Quint.: od. durch de m. Abl., cedo oppressus de fortuna, de dignitate, Ps. Cic. prid. quam in ex. iret 3, 7. – mit Ang. zu wessen Gunsten? durch Dat., alci possessione hortorum, Cic.: Siciliā sibi omni cedi (unpersönl.), Liv.: alci honore collegae, Liv.: cessit illi (filio) uxore suā pater, Sen. rhet. – m. Ang. in betreff wessen? durch Acc., cedere alqd, etw. abtreten, überlassen, nachlassen, aegre victoriam, Vell.: in dando et cedendo loco, Cic. – gew. zugl. m. Ang. wem? durch Dat., alci hereditatem, Varr.: alci currum (den Triumphwagen), Liv.: multa multis de iure suo, Cic.; vgl. die Synon., permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti, Cic. Sull. 46. – m. folg. ut u. Konj. = einräumen, zugestehen, Liv. 6, 42, 3. Tac. ann. 12, 41: u. so auch non cedere m. folg. quominus u. Konj., Quint. 5, 7, 2: cedamus m. folg. Acc. u. Infin., Tert. de idol. 17. – β) aus einer Körperschaft austreten, ausscheiden, Q. Vitellium movit senatu aut sponte cedere passus est, Tac. ann. 2, 48; vgl. ibid. 11, 25.

    lateinisch-deutsches > cedo [1]

  • 11 procedo

    prō-cēdo, cessī, cessum, ere, vorwärts-, fortgehen, -schreiten, -rücken, vorgehen, vorrücken, u. mit Berücksichtigung des Ausgangspunktes hervorgehen, -schreiten, -rücken, herausgehen, ausrücken, I) eig. u. übtr.: A) im allg.: 1) eig.: a) übh.: pr. illuc, Plaut.: pr. aliquantum viae, Plaut.: in portum Corcyraeorum ad Cassiopen stadia CXX, Cic. – foribus foras, Plaut.: e tabernaculo in solem, Cic. – in forum usque, Suet.: ante portam, Liv.: ultra portas, Prop.: extra munitiones, Caes.: in agros, v. Stieren, Ov.: ad litus passu anili, Ov.: ad excubitores, Suet. – alci obviam pr., entgegengehen, Cic. u.a., cum suis, Liv.: u. (alci) obvius procedo, Sall. u.a. (s. Dietsch Sall. Iug. 21, 1. p. 177). – de castris, Sall.: de domo sua, ausgehen, ICt.: media ab aula, Ov. – noctibus ad pascua, v. Hirschen, Plin.: ultra pr., quaerere aquam, Prop.: pueri, qui visum processerant (sc. ex castello), Sall. – b) als milit. t. t., von einzelnen Soldaten od. von Heeresabteilungen usw., ad Rutili castra, Sall. – paulatim, lente atque paulatim, Sall. u. Caes.: ad dimicandum, Liv.: tacito agmine, Sil.: ante signa, Liv. – bes. aus od. von dem Lager, paulo longius a castris, Caes.: paulo longius aggeris petendi causā, Caes.: in medium campi, Liv.: in aciem, Liv. – c) v. Geburten, in pedes proc., mit den Füßen voran zur Welt kommen, Plin. 7, 45. – d) vom öffentl. Erscheinen, vortreten, hervortreten, auftreten, erscheinen, sich (den Leuten) zeigen, pr. in medium, unter die Menge treten, Cic.: pr. cum veste purpurea, Cic.: ornato capillo, Prop. – bes. v. Auftreten in der Volksversammlung, pr. in contionem, Liv., u. dass. pr. in publicum, Liv. u. ICt.: ad suadendum dissuadendumque pr., Liv. – v. Auftreten des Schauspielers, huc processi sic cum servili schema, Plaut. – v. Erscheinen als Beistand vor Gericht, ad forum proc., Plaut. – e) v. Vorrücken öffentl. Aufzüge, fortrücken, sich in Bewegung setzen, aufziehen, von Leichenzügen, funus procedit, Ter. – bes. v. feierl. Aufzug des Konsuls usw. beim Amtsantritt (s. Drak. Sil. 6, 444), vidisti Latios consul procedere fasces, Sil.: v. Konsul usw. selbst, seinen feierlichen Aufzug halten (auch = sein Amt antreten), Lact. u. Cod. Iust.: procede secundis alitibus, Claud.: u. v. Quästor, Ascon. – 2) übtr.: a) v. Fahrzeugen, aegre procedente carpento, Suet. – v. Schiffen, super catenam, Frontin.: quae (manus) tantum progrederetur, quantum naves processissent, Caes.: pr. ex portu, ex portu ad dimicandum, auslaufen, Auct. b. Alex. – b) von Kriegsmaschinen, (vineae) paulo pr., Sall. – c) v. Gestirnen, vortreten, erscheinen, processit Vesper, Verg., Caesaris astrum, Verg. – d) v. den Wurzeln der Gewächse, antequam radices longius procedere possint, weiter gehen, weiter greifen, Varro r. r. 1, 23, 5. – e) v. Gängen im Körper, iter (in aure) procedendo (im Fortschreiten) flexuosum, Cels. 8, 1. p. 324, 25 D. – f) v. Äußerungen, aus dem Munde gehen, entfahren, interdum voces procedebant contumaces et inconsultae, Tac. ann. 4, 60 in.

    B) prägn.: 1) v. Pers., vor die anderen vorgehen, vorausgehen, -rücken, tantum ante agmen legionum, quantum etc., v. Reiterei, Hirt. b. G. 8, 27, 4. – 2) übtr.: a) v. Örtl. usw., vorgehen, vorragen, hinausgehen, -rücken, sich hinaus erstrecken über usw., ut in pedes binos fossa procedat, Plin.: cubitus rotundus paulum procedit, Cels.: processerat litus, Plin. ep.: Hellas grandi fronte procedit, Mela: ut procedit Italia, Mela: ut inde procedit Africa Mela: Lydia super Ioniam procedit, Plin. – b) v. Sprossen, Knospen der Gewächse, hervorschießen, -sprießen, -brechen, germen de cicatrice procedit, Colum.: gemma processura, Pallad. – c) v. Fortgang eines Baues, vorrücken, magna pars operis Caesaris processerat, Caes. – u. v. den Werkleuten, quantum opere processerant, Caes. – v. Fortgang eines Schriftwerkes, procedente libro, Quint.: procedente iam opere, Quint.

    II) bildl.: A) im allg.: a) übh.: pr. ultra (in der Rede), Quint.: non minus prospectu pr. quam gradu, Quint.: liberius altiusque pr., über sein Thema hinausgehen, Sall.: ebenso ne in infinitum procedat disputatio nostra, sich versteige, Colum.: nec ultra minas processum est, Liv. – in dando et credendo longius pr., zu weit gehen, Cic.: in multum vini processisse, im W. ziemlich viel geleistet haben, ziemlich angetrunken sein, Liv.: longius pr. iras, Verg.: eo processit vecordiae, ut etc., ging, trieb es so weit in seinem W., Sall.: in id furoris processerat, ut etc., Vell.: nec hactenus in benevolentia processit, sed etc., Val. Max. – quo ciborum condītiones processerint, wie weit man es getrieben hat mit usw., Cic.: mentio eo processit, ut etc., gedieh so weit, Liv. – bes. nach einem gesteckten Ziele fortschreiten, vorwärts kommen, Fortschritte machen, in etw. so u. so weit kommen, es bringen, steigen, Hyperidis ad famam pr., Petron.: in philosophia tantum, so tief eindringen, Cic.: eo magnitudinis, Sall.: honoribus longius, Cic.: dicendi non ita multum laude, Cic. – b) das Bild hergenommen v. öffentlichen Auftreten, Erscheinen vor der Menge, nunc volo subducto gravior procedere vultu, würdiger auftreten, ernstere Dinge vornehmen, Prop.: übtr., v. Lebl., posteaquam philosophia processit (aufgetreten, ins Leben getreten ist), nemo aliter philosophus sensit, in quo modo esset auctoritas, Cic. de div. 1, 86: scherzh., altera iam pagella procedit, die zweite Seite rückt schon vor (= ich fange schon die zw. Seite an), Cic. ep. 11, 25, 2. – c) von jmd. ausgehen, herrühren, ab imperatoribus, de aula, Cod. Iust. 7, 37, 3. – d) in der Berechnung fort gehen, fortlaufen, fortgelten, angerechnet werden, gelten, im Kriegsw., stipendia, aera alci procedunt, Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 5, 48, 7. Oudend. Frontin. strat. 4, 1, 22). – im Landb., singulae (oves) pro binis ut procedant, Varro. – dah. übtr., jmdm. zugute kommen, nützen, procedunt totidem dies emptori, Cato: mea bene facta rei publicae procedunt, Sall.: illi procedit rerum mensura tuarum, Ov. – e) der Zeitdauer nach seinen Fortgang haben, fortgehen, währen, dauern, stationes procedunt, Liv.: quot (dies) farturae iam processerint, Colum. – u. vorkommen, vorfallen, numquid processit ad forum hic hodie novi? Plaut. most. 999. – u. vor sich gehen, erfolgen, stattfinden, statthaben, quod ita procedit, si etc., Ulp. dig. 24, 1, 11. § 7: procedit m. Infin., igitur non procedit (es geht nicht an, es ist ganz überflüssig) quaerere, an heredi et in heredem danda sit, Paul. dig. 10, 4, 12. § 6: ut procedat (damit es angehe) in fure manifesto tractare de condictione, Ulp. dig. 13, 1, 10 pr. – f) v. der Zeit, fortgehen = fortschreiten, vorrücken, adeo procedunt tempora tarde, Ov.: dies procedens, Cic.: procedente tempore, im Verlauf der Zeit, Plin. u. Plin. ep.: procedentibus annis, Petron.: in processa aetate, im vorgerückten Alter, Scrib. Larg.: v. der Pers., si (puer) aetate processerit, Cic. – u. verlaufen, verstreichen, verrinnen, ita tempus procedere, Sall.: multum diei processerat, Sall.: iam et processerat pars maior anni, Liv.: cum iam nox processisset, Nep. – und v. Handlungen usw. in der Zeit, procedente actu, procedente cruciatu, im Verlauf der usw., Quint.

    B) prägn.: 1) v. der Beförderung in Würden u. Ehren, vorrücken, befördert werden, steigen, ambitio et procedendi libido, Plin. ep. 8, 6, 3: ut nonnulli ex infima fortuna in ordinem senatorium atque ad summos honores processerint, Suet. rhet. 1, p. 269, 5 Roth (p. 121, 12 Reiff.). – 2) v. glücklichen od. unglücklichen Fortgang, Erfolg, den eine Pers. od. Sache hat: a) v. Pers., den u. den Erfolg haben, processisti hodie pulchre, hast heute Glück gehabt, heute schien dein Glücksstern, Ter.: pr. recte, Enn. u. Hor. – b) v. Handlungen u. Zuständen usw., den u. den Fortgang od. Erfolg haben, so und so vonstatten gehen, ablaufen, et bene procedit, Ter.: si bene processit, Cic.: quia primo processit parum, Ter.: u. so pr. non satis ex sententia, Cic.: alci parum, Cic. u.a.: alci bene, pulcherrime, Cic.: prospere pr., Cic.: tardius, Sall.: ubi multa agitanti nihil procedit, Sall. – u. ganz prägn., absol. = einen guten Fortgang haben, nach Wunsch gehen, gut-, glücklich vonstatten gehen, -ablaufen, glücken, si processit, wenn es gut geht, glückt, Cic.: bene processit, Cic.: alci nihil procedit, Sall.: quod neque insidiae consuli procedebant, Sall.: alci consilia procedunt, Liv.; vgl. Drak. Liv. 2, 44, 1. / Part. Perf. pass., processā aetate (s. oben no. II, A, f), Scrib. Larg. 100. – Synkop. Infin. Perf. processe, Turpil. com. 137.

    lateinisch-deutsches > procedo

  • 12 cedo

    1. cēdo, cessī, cessum, ere (über die Etymol. s. Walde2 S. 147), gemessenen Schrittes gehen, treten, I) im allg., einhertreten, einhergehen, einhergegangen kommen, passieren, a) eig. (s. Ussing Plaut. asin. 402. p. 388. Brix Plaut. Men. 1020), cedunt, petunt trecenti, Plaut.: ibi cedit miles, Plaut.: ced. ex transverso, Plaut.: per ora, Hor.: de caelo, Lucr.: ab humana in astra via, Prop.: humano de corpore in amnem, Ov.: nec cedere quoquam, Lucr.: inanis cedis, Plaut.: transvorsus, non provorsus cedit, quasi cancer solet, Plaut. – b) übtr.: α) gehen, schreiten, quam citissume potest, tarn hoc cedere ad factum volo, Plaut. capt. 352 (doch s. Brix z. St.). – β) Fortgang haben, vonstatten gehen, Erfolg haben, ausgehen, si res od. fortuna cessisset, Flor. (s. Duker Flor. 2, 17, 13). – quā (inwieweit) Parcae sinebant res cedere Latio, Verg. – m. Advv., male, Vell. u.a.: alci male, Ov.: bene, Hor.: bene aut secus, Plin. pan.: optime, Quint.: prospere, Nep.: feliciter, Ov.: felicissime, Quint.: parum, Suet.: opinione tardius, Suet.: pro bono, Suet.: citra spem omnium, Flor.: supra vota, Aur. Vict.: utcumque cessura res est, Curt. – impers., si male cesserat (Ggstz. si bene cesserat), Hor.: u. utcumque cesserit, Curt. – γ) cedere pro alqa re, für etw. gelten, gerechnet werden, passieren (t. t. der Geschäftsspr.), oves, quae binae pro singulis in fruc-
    ————
    tu cedent, Cato: epulae pro stipendio cedunt, Tac. – δ) cedere m. Dat. od. m. in u. Akk. = an jmd. od. etw. kommen, auf jmd. od. etw. übergehen, jmdm. od. einer Sache überlassen werden, anheimfallen, zuteil werden (s. Dräger Tac. ann. 13, 39. Heräus Tac. hist. 4, 64, 14), ut etiam is quaestus huic cederet, Cic.: reliqua praeda victoribus cessit, Tac.: cedit alqd praedae alcis od. in praedam alcis, fällt als B. anheim, Liv.: praemium (als B.) occisi regis Asiam et totum orientem interfectoribus esse cessura, Curt.: Ptolemaeus, cui Aegyptus cesserat, Curt. – u. cedet (ager) in usum mihi, Hor.: omne dehinc caelum et mare omne in austrum cessit, Tac.: res omnis Albana in Romanum cedit imperium, Liv.: Pompeii Crassique potentia cedit in Caesarem, Tac.: bona interfectorum in medium cessere, wurden Gemeingut, Tac. – omnes (nationes) in unum cedebant, Tac. – ε) cedere m. Dat., für jmd. od. etw. eintreten = jmd. od. etw. treffen, poena in vicem fidei cesserat, Strafe war statt dessen für ehrliche Bezahlung eingetreten, Liv. 6, 34, 2: nolle ominari quae captae urbi cessura forent, welche Nachteile für die eroberte Stadt eintreten würden, Liv. 23, 43, 14. – ζ) cedere m. Adv. od. in m. Akk. = wohin od. in etw. übergehen, zu etw. sich verwandeln, huc omnis aratri cessit honos, Verg.: temeritas in gloriam cesserat, Curt.: Cattis victoribus fortuna in sapientiam cessit, wurde der Erfolg als
    ————
    Weisheit angerechnet, Tac.
    insbes., gehen = abtreten, fortgehen, sich wegbegeben, weichen, sich zurückziehen, ausscheiden, v. Leb. auch vergehen, verschwinden 1) eig.: absol., ego cedam atque abibo, Cic.: cedere paulatim, Caes.: sequi (verfolgen), dein cedere, Sall.: cedentes violari vetuit, Nep.: suos perculsos cedere animadvertit, Liv.: quia postremus cedis (dich davonmachst), hoc praemi feres, Plaut.: prägn., cesserit parum gratus, mag geschieden (gestorben) sein, Plin. pan. 43, 4: so auch Tac. hist. 2, 55. – v. Lebl., videtur (aër) quasi locum dare et cedere, Cic.: ut ripae fluminis cedunt, je nachdem Raum geben, zurücktreten, Tac.: rari ac cedentes capilli, zurücktretende, Plin. ep.: v. Zeit u. Zuständen, horae cedunt et dies, Cic.: cedit amor, Verg.: ut primum cessit furor, Verg. – m. Ang. von wo? semitā ausweichen, Sen.: cedere e patria u. bl. c. patriā, Cic.: ex civitate, Cic.: u. bl. civitate, Liv.: ex acie, Liv.: ab od. de oppido, Cic.: ab urbe sua, Ov.: de sede secunda aut quarta, Hor.: Italiā, Cic.: finibus alieni imperii, Curt.: e vita u. bl. vitā, aus dem L. scheiden, Cic.: u. so mundo, Vell.: e memoria u. bl. memoriā, aus dem G. schwinden, Liv.: loco u. ex loco, vom Platze, von seinem Posten weichen, seinen Posten verlassen (milit. t. t.), Caes. u. Liv.: c. foro, zahlungsunfähig werden, Sen. – m. Ang. wohin? retro, Liv.: introrsum, Lucr.: in tutum, Liv. – m. Ang.
    ————
    wem? vor wem? infenso hosti, Liv.: hosti numquam, Nep.: cedere instanti et paulo post instare, Sall.: aër disco cedens, Hor.: sabulum vestigio cedens, jedem Tritte nachgebend, Curt.: cessit (gab nach) aliquando ictibus ianua, Augustin.: quā (hoc dorsum) maxime introrsus mari cedit, wo er vom M. am meisten landeinwärts zurücktritt, Curt.: cutis prementi digito cedit, Cels. – 2) übtr.: a) sich unterordnend weichen, α) der Gewalt, Übermacht weichen, unterliegen, sich fügen, nachgeben, absol., ubi vinci necesse est, expedit cedere, Quint. – m. Ang. wem? alci, Cic.: minis alcis, Cic.: fato, freiwillig sterben, Liv.: tempori, Cic.: rei publicae temporibus, rei publicae, Cic.: tempestati publicae, Liv.: malis, erliegen, Curt. – β) dem Willen jmds. weichen, sich unterordnen, sich fügen, nachgeben, cedo equidem, nec tibi comes ire recuso, Verg.: cedentes per reverentiam, Tac. – gew. m. Ang. wem? multorum iustis et officio incensis voluntatibus, Cic.: auctoritati alcis, Cic.: precibus alcis, Cic.: adulationibus alcis, Cic.: nobis rem publicam gubernantibus, Cic.: praecipientibus facillime, Quint. – γ) dem Range, den Vorzügen nach weichen, nachstehen, m. Ang. wem? alci, Cic.: gloriae alterius, Vell.: naturae caelesti atque immortali, Quint. – alci virtute, Caes.: alci caritate in regem, Curt.: alci in nulla re, Nep. – ut aut non multum aut nihil omnino Graecis cederetur (unpersönl.), Cic.:
    ————
    salix quantum cedit olivae... tantum tibi cedit Amyntas, Verg.: Graeciae nihil in hoc genere, Cic. – b) aufgebend weichen, α) von einem Besitze, Rechte, m. Ang. wovon? durch Abl., cedere alqā re, von etw. zurücktreten = auf etw. verzichten, possessione agri publici, Liv.: possessionibus, Cic.: bonis, Quint.: od. durch de m. Abl., cedo oppressus de fortuna, de dignitate, Ps. Cic. prid. quam in ex. iret 3, 7. – mit Ang. zu wessen Gunsten? durch Dat., alci possessione hortorum, Cic.: Siciliā sibi omni cedi (unpersönl.), Liv.: alci honore collegae, Liv.: cessit illi (filio) uxore suā pater, Sen. rhet. – m. Ang. in betreff wessen? durch Acc., cedere alqd, etw. abtreten, überlassen, nachlassen, aegre victoriam, Vell.: in dando et cedendo loco, Cic. – gew. zugl. m. Ang. wem? durch Dat., alci hereditatem, Varr.: alci currum (den Triumphwagen), Liv.: multa multis de iure suo, Cic.; vgl. die Synon., permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti, Cic. Sull. 46. – m. folg. ut u. Konj. = einräumen, zugestehen, Liv. 6, 42, 3. Tac. ann. 12, 41: u. so auch non cedere m. folg. quominus u. Konj., Quint. 5, 7, 2: cedamus m. folg. Acc. u. Infin., Tert. de idol. 17. – β) aus einer Körperschaft austreten, ausscheiden, Q. Vitellium movit senatu aut sponte cedere passus est, Tac. ann. 2, 48; vgl. ibid. 11, 25.
    ————————
    2. cedo u. Plur. archaist. cette (ce u. *dō, date, Imperative zu dare; cette synkopiert aus cedate): 1) als Aufforderung zu einer Leistung, gib her, bring oder schaff her oder hol her, her mit usw., cedo aquam manibus, Wasser her, Plaut.: puerum mihi cedo, Plaut.: cedo aurum mi, Plaut.: cedo manum, cedo dextram, Plaut. u. Ter.: cette manus, Enn. fr.: cette dextras, Plaut.: carnificem cedo, Naev. com. fr.: cedo senem, Ter.: en eum aliquis cette in conspectum (bringt od. holt ihn her vor mein Angesicht), aut nos ubi est ducite ad conspectum, Acc. fr.: cedo (aurum) abs te, Plaut. Men. 546. – ebenso cedo ut = her damit, auf daß ich = laß mich (wie fac ut), cedo ut bibam, od. cedo ut inspiciam, Plaut. – od. ganz adv. ( wie age) = wohlan, cedo experiamur, Apul., u. mit Beistimmung, his legibus si quam vis dare, cedo (wohlan, ich bin's zufrieden), nuptias adorna, Plaut. – 2) als Aufforderung zu einer Aussage usw., laß hören, heraus damit, sage mir, sprich, cedo istuc tuum consilium, Ter.: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum, Cic.: cedo igitur, quid faciam, Ter.: cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis, Cato fr.: u. so cedo, si breve parvi sortita est lateris spatium, sag wie nun wenn usw. = vollends wenn sie nun gar usw., Iuven. – cedo (nur heraus damit), cuium puerum hic apposuisti, dic mihi,
    ————
    Ter. – cedo dum ( wie age dum), her denn, heraus denn damit, Ter. Phorm. 329. – 3) als Aufforderung zur Betrachtung einer Sache, zum Hinblick auf sie, da nimm mir nur, da sieh nur, denk dir einmal, cedo mihi leges Attinias, Furias, Cic.: si (Galbam laudas) ut oratorem, cedo (da nimm nur), quaeso, orationes, et dic etc., Cic.: cedo nunc eiusdem illius inimici mei de me eodem ad verum populum in Campo Martio contionem, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cedo

  • 13 procedo

    prō-cēdo, cessī, cessum, ere, vorwärts-, fortgehen, - schreiten, -rücken, vorgehen, vorrücken, u. mit Berücksichtigung des Ausgangspunktes hervorgehen, - schreiten, -rücken, herausgehen, ausrücken, I) eig. u. übtr.: A) im allg.: 1) eig.: a) übh.: pr. illuc, Plaut.: pr. aliquantum viae, Plaut.: in portum Corcyraeorum ad Cassiopen stadia CXX, Cic. – foribus foras, Plaut.: e tabernaculo in solem, Cic. – in forum usque, Suet.: ante portam, Liv.: ultra portas, Prop.: extra munitiones, Caes.: in agros, v. Stieren, Ov.: ad litus passu anili, Ov.: ad excubitores, Suet. – alci obviam pr., entgegengehen, Cic. u.a., cum suis, Liv.: u. (alci) obvius procedo, Sall. u.a. (s. Dietsch Sall. Iug. 21, 1. p. 177). – de castris, Sall.: de domo sua, ausgehen, ICt.: media ab aula, Ov. – noctibus ad pascua, v. Hirschen, Plin.: ultra pr., quaerere aquam, Prop.: pueri, qui visum processerant (sc. ex castello), Sall. – b) als milit. t. t., von einzelnen Soldaten od. von Heeresabteilungen usw., ad Rutili castra, Sall. – paulatim, lente atque paulatim, Sall. u. Caes.: ad dimicandum, Liv.: tacito agmine, Sil.: ante signa, Liv. – bes. aus od. von dem Lager, paulo longius a castris, Caes.: paulo longius aggeris petendi causā, Caes.: in medium campi, Liv.: in aciem, Liv. – c) v. Geburten, in pedes proc., mit den Füßen voran zur Welt kommen, Plin. 7, 45. – d) vom öffentl. Erscheinen, vortreten,
    ————
    hervortreten, auftreten, erscheinen, sich (den Leuten) zeigen, pr. in medium, unter die Menge treten, Cic.: pr. cum veste purpurea, Cic.: ornato capillo, Prop. – bes. v. Auftreten in der Volksversammlung, pr. in contionem, Liv., u. dass. pr. in publicum, Liv. u. ICt.: ad suadendum dissuadendumque pr., Liv. – v. Auftreten des Schauspielers, huc processi sic cum servili schema, Plaut. – v. Erscheinen als Beistand vor Gericht, ad forum proc., Plaut. – e) v. Vorrücken öffentl. Aufzüge, fortrücken, sich in Bewegung setzen, aufziehen, von Leichenzügen, funus procedit, Ter. – bes. v. feierl. Aufzug des Konsuls usw. beim Amtsantritt (s. Drak. Sil. 6, 444), vidisti Latios consul procedere fasces, Sil.: v. Konsul usw. selbst, seinen feierlichen Aufzug halten (auch = sein Amt antreten), Lact. u. Cod. Iust.: procede secundis alitibus, Claud.: u. v. Quästor, Ascon. – 2) übtr.: a) v. Fahrzeugen, aegre procedente carpento, Suet. – v. Schiffen, super catenam, Frontin.: quae (manus) tantum progrederetur, quantum naves processissent, Caes.: pr. ex portu, ex portu ad dimicandum, auslaufen, Auct. b. Alex. – b) von Kriegsmaschinen, (vineae) paulo pr., Sall. – c) v. Gestirnen, vortreten, erscheinen, processit Vesper, Verg., Caesaris astrum, Verg. – d) v. den Wurzeln der Gewächse, antequam radices longius procedere possint, weiter gehen, weiter greifen, Varro r. r. 1, 23, 5. – e) v. Gängen im
    ————
    Körper, iter (in aure) procedendo (im Fortschreiten) flexuosum, Cels. 8, 1. p. 324, 25 D. – f) v. Äußerungen, aus dem Munde gehen, entfahren, interdum voces procedebant contumaces et inconsultae, Tac. ann. 4, 60 in.
    B) prägn.: 1) v. Pers., vor die anderen vorgehen, vorausgehen, -rücken, tantum ante agmen legionum, quantum etc., v. Reiterei, Hirt. b. G. 8, 27, 4. – 2) übtr.: a) v. Örtl. usw., vorgehen, vorragen, hinausgehen, -rücken, sich hinaus erstrecken über usw., ut in pedes binos fossa procedat, Plin.: cubitus rotundus paulum procedit, Cels.: processerat litus, Plin. ep.: Hellas grandi fronte procedit, Mela: ut procedit Italia, Mela: ut inde procedit Africa Mela: Lydia super Ioniam procedit, Plin. – b) v. Sprossen, Knospen der Gewächse, hervorschießen, -sprießen, -brechen, germen de cicatrice procedit, Colum.: gemma processura, Pallad. – c) v. Fortgang eines Baues, vorrücken, magna pars operis Caesaris processerat, Caes. – u. v. den Werkleuten, quantum opere processerant, Caes. – v. Fortgang eines Schriftwerkes, procedente libro, Quint.: procedente iam opere, Quint.
    II) bildl.: A) im allg.: a) übh.: pr. ultra (in der Rede), Quint.: non minus prospectu pr. quam gradu, Quint.: liberius altiusque pr., über sein Thema hinausgehen, Sall.: ebenso ne in infinitum procedat disputatio nostra, sich versteige, Colum.: nec ultra
    ————
    minas processum est, Liv. – in dando et credendo longius pr., zu weit gehen, Cic.: in multum vini processisse, im W. ziemlich viel geleistet haben, ziemlich angetrunken sein, Liv.: longius pr. iras, Verg.: eo processit vecordiae, ut etc., ging, trieb es so weit in seinem W., Sall.: in id furoris processerat, ut etc., Vell.: nec hactenus in benevolentia processit, sed etc., Val. Max. – quo ciborum condītiones processerint, wie weit man es getrieben hat mit usw., Cic.: mentio eo processit, ut etc., gedieh so weit, Liv. – bes. nach einem gesteckten Ziele fortschreiten, vorwärts kommen, Fortschritte machen, in etw. so u. so weit kommen, es bringen, steigen, Hyperidis ad famam pr., Petron.: in philosophia tantum, so tief eindringen, Cic.: eo magnitudinis, Sall.: honoribus longius, Cic.: dicendi non ita multum laude, Cic. – b) das Bild hergenommen v. öffentlichen Auftreten, Erscheinen vor der Menge, nunc volo subducto gravior procedere vultu, würdiger auftreten, ernstere Dinge vornehmen, Prop.: übtr., v. Lebl., posteaquam philosophia processit (aufgetreten, ins Leben getreten ist), nemo aliter philosophus sensit, in quo modo esset auctoritas, Cic. de div. 1, 86: scherzh., altera iam pagella procedit, die zweite Seite rückt schon vor (= ich fange schon die zw. Seite an), Cic. ep. 11, 25, 2. – c) von jmd. ausgehen, herrühren, ab imperatoribus, de aula, Cod. Iust. 7, 37, 3. – d) in der Berechnung fort-
    ————
    gehen, fortlaufen, fortgelten, angerechnet werden, gelten, im Kriegsw., stipendia, aera alci procedunt, Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 5, 48, 7. Oudend. Frontin. strat. 4, 1, 22). – im Landb., singulae (oves) pro binis ut procedant, Varro. – dah. übtr., jmdm. zugute kommen, nützen, procedunt totidem dies emptori, Cato: mea bene facta rei publicae procedunt, Sall.: illi procedit rerum mensura tuarum, Ov. – e) der Zeitdauer nach seinen Fortgang haben, fortgehen, währen, dauern, stationes procedunt, Liv.: quot (dies) farturae iam processerint, Colum. – u. vorkommen, vorfallen, numquid processit ad forum hic hodie novi? Plaut. most. 999. – u. vor sich gehen, erfolgen, stattfinden, statthaben, quod ita procedit, si etc., Ulp. dig. 24, 1, 11. § 7: procedit m. Infin., igitur non procedit (es geht nicht an, es ist ganz überflüssig) quaerere, an heredi et in heredem danda sit, Paul. dig. 10, 4, 12. § 6: ut procedat (damit es angehe) in fure manifesto tractare de condictione, Ulp. dig. 13, 1, 10 pr. – f) v. der Zeit, fortgehen = fortschreiten, vorrücken, adeo procedunt tempora tarde, Ov.: dies procedens, Cic.: procedente tempore, im Verlauf der Zeit, Plin. u. Plin. ep.: procedentibus annis, Petron.: in processa aetate, im vorgerückten Alter, Scrib. Larg.: v. der Pers., si (puer) aetate processerit, Cic. – u. verlaufen, verstreichen, verrinnen, ita tempus procedere, Sall.: multum diei processerat, Sall.: iam et
    ————
    processerat pars maior anni, Liv.: cum iam nox processisset, Nep. – und v. Handlungen usw. in der Zeit, procedente actu, procedente cruciatu, im Verlauf der usw., Quint.
    B) prägn.: 1) v. der Beförderung in Würden u. Ehren, vorrücken, befördert werden, steigen, ambitio et procedendi libido, Plin. ep. 8, 6, 3: ut nonnulli ex infima fortuna in ordinem senatorium atque ad summos honores processerint, Suet. rhet. 1, p. 269, 5 Roth (p. 121, 12 Reiff.). – 2) v. glücklichen od. unglücklichen Fortgang, Erfolg, den eine Pers. od. Sache hat: a) v. Pers., den u. den Erfolg haben, processisti hodie pulchre, hast heute Glück gehabt, heute schien dein Glücksstern, Ter.: pr. recte, Enn. u. Hor. – b) v. Handlungen u. Zuständen usw., den u. den Fortgang od. Erfolg haben, so und so vonstatten gehen, ablaufen, et bene procedit, Ter.: si bene processit, Cic.: quia primo processit parum, Ter.: u. so pr. non satis ex sententia, Cic.: alci parum, Cic. u.a.: alci bene, pulcherrime, Cic.: prospere pr., Cic.: tardius, Sall.: ubi multa agitanti nihil procedit, Sall. – u. ganz prägn., absol. = einen guten Fortgang haben, nach Wunsch gehen, gut-, glücklich vonstatten gehen, -ablaufen, glücken, si processit, wenn es gut geht, glückt, Cic.: bene processit, Cic.: alci nihil procedit, Sall.: quod neque insidiae consuli procedebant, Sall.: alci consilia procedunt, Liv.; vgl.
    ————
    Drak. Liv. 2, 44, 1. Part. Perf. pass., processā aetate (s. oben no. II, A, f), Scrib. Larg. 100. – Synkop. Infin. Perf. processe, Turpil. com. 137.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > procedo

  • 14 procedo

    prō-cēdo, cessi, cessum, 3, v. n., to go forth or before, to go forwards, advance, proceed (class.; cf.: progredior, prodeo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    procedere ad forum,

    Plaut. Cas. 3, 3, 2:

    illuc procede,

    id. Capt. 5, 2, 1:

    a portu,

    Cic. Fam. 16, 9, 1: ante agmen, Hirt. B. G. 8, 27, 4:

    nil cum procede re lintrem Sentimus,

    Hor. S. 1, 5, 20:

    pedibus aequis,

    Ov. P. 4, 5, 3:

    passu tacito,

    Val. Fl. 5, 351.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., to go or march forwards, to advance, Caes. B. C. 3, 34:

    lente atque paulatim proceditur,

    id. ib. 1, 80; id. B. G. 6, 25:

    agmen procedit,

    Cic. Tusc. 2, 16, 37; Curt. 7, 3, 19:

    processum in aciem est,

    Liv. 25, 21:

    ipsi jam pridem avidi certaminis procedunt,

    id. 3, 62, 6.—Cf. of ships, Caes. B. G. 7, 61; Verg. A. 4, 587.—
    2.
    Of processions, to go on, set forward, move on, advance, etc.:

    funus interim Procedit: sequimur,

    Ter. And. 1, 1, 101; Hor. C. 4, 2, 49:

    tacito procedens agmine,

    Sil. 7, 91:

    vidisti Latios consul procedere fasces,

    id. 6, 443.—
    C.
    Transf.
    1.
    To go or come forth or out, to advance, issue:

    foribus foras procedere,

    Plaut. Ps. 2, 2, 12:

    castris,

    Verg. A. 12, 169:

    extra munitiones,

    Caes. B. G 5, 43:

    in medium,

    Cic. Verr. 2, 5, 36, § 94:

    e tabernaculo in solem,

    id. Brut. 9, 37:

    in pedes procedere nascentem, contra naturam est,

    to be born feet first, Plin. 7, 8, 6, § 45:

    mediā procedit ab aulā,

    Ov. M. 14, 46.—
    b.
    In gen., to show one's self, to appear:

    cum veste purpureā procedere,

    Cic. Div. 1, 52, 119:

    obviam alicui procedere,

    to go towards, go to meet, id. Sest. 13, 68; cf.:

    Jugurthae obvius procedit,

    Sall. J. 21, 1:

    obviam,

    id. ib. 53, 5:

    procedat vel Numa,

    Juv. 3, 138.—
    c.
    In partic., to issue from the mouth, to be uttered:

    sed interdum voces procedebant contumaces et inconsultae,

    Tac. A. 4, 60 init.; Vulg. 1 Cor. 14, 36.—
    d.
    Of stars, etc., to rise, come into view:

    Ecce Dionaei processit Caesaris astrum,

    Verg. E. 9, 47:

    vesper,

    id. ib. 6, 86.—
    e.
    Of the moon, to wax, increase, Pall. 7, 3.—
    2.
    Of plants, to put forth, spring forth, grow (ante-class. and in post-Aug. prose):

    antequam radices longius procedere possint,

    Varr. R. R. 1, 23, 5:

    plerumque germen de cicatrice procedit,

    Col. 4, 22, 4:

    gemma sine dubio processura,

    Pall. 7, 5, 3; 8, 3, 1 et saep.—
    3.
    Of place, to project, extend:

    ita ut in pedes binos fossa procedat,

    Plin. 17, 21, 35, § 159:

    Lydia super Ioniam procedit,

    id. 5, 29, 30, § 110:

    promuntorium, quod contra Peloponnesum procedit,

    id. 4, 2, 3, § 6; Cels. 8, 1.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, to advance, pass, elapse (class.):

    ubi plerumque noctis processit,

    Sall. J. 21, 2; Nep. Pel. 3, 3:

    jamque dies alterque dies processit,

    Verg. A. 3, 356:

    dies procedens,

    Cic. Tusc. 3, 22, 53:

    procedente tempore,

    in process of time, Plin. Ep. 6, 31, 17:

    si aetate processerit,

    Cic. Phil. 5, 18, 50:

    tempus processit,

    Caes. B. C. 3, 25:

    procedente die,

    Liv. 28, 15; Plin. Ep. 3, 20, 8:

    procedunt tempora tarde,

    Ov. Tr. 5, 10, 5:

    incipient magni procedere menses,

    Verg. E. 4, 12:

    pars major anni jam processerat,

    Liv. 3, 37.—
    B.
    To come or go forth, to appear, to present or show one's self ( poet. and post-Aug.):

    nunc volo subducto gravior procedere voltu,

    i. e. to conduct myself more gravely, to undertake more serious matters, Prop. 2, 10 (3, 1), 9:

    quis postea ad summam Thucydidis, quis Hyperidis ad famam processit?

    Petr. 2.—
    2.
    In partic., to go or get on, to advance, make progress (class.; cf.

    proficio): dicendi laude multum,

    Cic. Brut. 36, 137:

    in philosophiā,

    id. Fin. 3, 2, 6:

    honoribus longius,

    id. Brut. 48, 180; cf. id. Har. Resp. 23, 48:

    ad virtutis aditum,

    id. Fin. 3, 14, 48:

    ambitio et procedendi libido,

    a passion for getting on, for rising in the world, Plin. Ep 8, 6, 3:

    longius iras,

    Verg. A. 5, 461:

    perspicuum est, quo compositiones unguentorum processerint,

    to what extent, how far, Cic. N. D. 2, 58, 146:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29:

    eo vecordiae processit, ut,

    went so far in folly, Sall. J. 5, 2:

    Adherbal, ubi intellegit eo processum,

    id. ib. 21, 1; so,

    processit in id furoris,

    Vell. 2, 80, 2:

    eoque ira processit, ut, etc.,

    Liv. 9, 26, 2:

    ex infimā fortunā in ordinem senatorium, et ad summos honores,

    Suet. Rhet. 1, 10.—
    C.
    To run on, continue, remain:

    et cum stationes procederent, prope obruentibus infirmum corpus armis,

    i. e. guard duty returned so frequently as to seem continuous, Liv. 5, 48, 7:

    ut iis stipendia procederent,

    id. 25, 5, 8; 27, 11, 14; cf.

    aera,

    id. 5, 7, 12.—
    D.
    To go on, continue, follow; esp. of speech, etc.:

    ad dissuadendum,

    Liv. 30, 35; cf. Plaut. Am. prol. 117: non imitor lakônismon tuum:

    altera jam pagella procedit,

    Cic. Fam. 11, 25, 2.—
    E.
    To [p. 1451] turn out, result, succeed, prosper (class.):

    parum procedere,

    Ter. And. 4, 1, 48; Liv. 1, 57; 38, 7:

    nonnumquam summis oratoribus non satis ex sententiā eventum dicendi procedere,

    Cic. de Or. 1, 27, 123:

    alicui pulcherrime,

    id. Phil. 13, 19, 40:

    alicui bene,

    id. Rab. Post. 1, 1:

    omnia prospere procedent,

    Cic. Fam. 12, 9, 2.— Impers. (cf. succedo): quibus cum parum procederet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; cf.:

    velut processisset Spurio Licinio,

    Liv. 2, 44, 1.— Absol., to turn out or succeed well:

    mane quod tu occoeperis negotium agere, id totum procedit diem,

    Plaut. Pers. 1, 3, 34:

    ferme ut quisque quidque occoeperit, sic ei procedunt post principia,

    id. ib. 4, 1, 4:

    Syre, processisti hodie pulcre,

    have succeeded finely, Ter. Ad. 5, 9, 22:

    si processit,

    Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:

    quod si consilia Andranodoro processissent,

    Liv. 24, 26, 5.—
    2.
    To turn out favorably for, to result in favor of, to benefit, be of use to one:

    totidem dies emptori procedent,

    Cato, R. R. 148:

    benefacta mea reipublicae procedunt,

    Sall. J. 85, 5; Ov. H. 9, 109.—
    3.
    To be effectual:

    venenum non processerat,

    Tac. A. 15, 60:

    medicina processit,

    Col. 6, 6, 4.—
    F.
    To go or pass for, to be counted or reckoned as any thing (anteand post-class.):

    ut binae (oves) pro singulis procedant,

    shall be reckoned as one, Varr. R. R. 2, 2, 5; Dig. 5, 3, 32:

    quod ita procedit, si ea, cui donabatur, eum interposuit,

    ib. 24, 1, 11.—
    G.
    To happen, take place, occur (ante-class.):

    numquid processit ad forum hodie novi?

    Plaut. Most. 4, 3, 7.—
    H.
    To come or proceed from, to be derived from (post-class.):

    res, quae a sacratissimis imperatoribus procedunt,

    Cod. Just. 7, 37, 3.— In part. pass.:

    in processā aetate,

    advanced, Scrib. Comp. 100.

    Lewis & Short latin dictionary > procedo

  • 15 succedo

    succēdo, cessī, cessum, ere, (sub u. cedo), I) unter etw. gehen, von unten hervorgehen, hinaufsteigen, A) eig.: sub umbras, Verg.: tecto, unter das Dach, ins Haus, Cic.: clivum satis arduum, Fronto: tumulo terrae, beerdigt werden, Verg.: fluvio, einlaufen, Verg.: alto caelo, zum hohen Himmel sich aufschwingen, Verg.: tectis succedite nostris, Verg.: pugnae, Verg.: in arduum, Liv. – von lebl. Subjj., fons, quo mare succedit, Caes. – poet., in montem succedere silvas, sich auf die Berge zurückziehen, Lucr. 5, 1368. – B) übtr.: a) unter etwas kommen, sub acumen stili, Cic.: lepide hoc succedit sub manus negotium, ganz herrlich geht das Unternehmen von der Hand, Plaut. (vgl. Brix u. Lorenz Plaut. mil. 873). – b) sich einer Sache unterwerfen, dominationi, Iustin. – c) sich einer Sache unterziehen, oneri, Verg.: operi, Plin. – d) unter etwas gehören, comparativo generi, Quint.: probationi, Quint. – II) nahend an etw. herangehen, A) eig.: 1) als milit. t.t. = unter, gegen usw. etw. anrücken, anmarschieren, sub montem, Caes.: ad castra, ad montes, Liv.: portis, Caes.: moenibus, muris, Liv.: muros, Liv.: aciem, Caes.: tumulum, Liv.: absol., exprobrans metum successit, Liv.: classis paulatim successit, Tac. – impers., ubicumque iniquo successum erat loco, Liv. – 2) an die Stelle jmds. treten, einrücken, jmd. ablösen, jmdm. nachfolgen, ut integri et recentes defatigatis succederent, Caes.: succedere proelio, sich im Kampfe ablösen, Liv.: Lauso, für Lausus in den Kampf eintreten, für Lausus weiterkämpfen, Verg.: in stationem, Caes.: in pugnam, Liv. – B) übtr.: 1) folgen, a) übh.: in locum alcis, Cic.: alci in scholam alcis, Augustin.: in paternas opes, Cic.: succedam ego vicarius muneri tuo, Cic.: succ. alci, Eutr., od. regno, Iustin., od. in alcis locum regno, Iustin., jmdm. in der Regierung nachfolgen: u. so alci in consulatu, Suet.: pass. impers., ne tibi succederetur, abgelöst werdest, einen Nachfolger bekommst, Cic.: ut ei succederetur ante tempus, Suet.: Partiz. subst., succedentes, die Nachfolger (im Amte), Frontin. aqu. 2. –ivon lebl. Subjj., in teretes lignum succedere suras, Ov. met. 11, 80: in locum demortuae carnis viva succedit, Salv. de gub. dei 7, 1, 3. – b) der örtl. Lage nach folgen, ad alteram partem succedunt Ubii, Caes. b.G. 4, 3. § 3. – 2) in ein Verhältnis eintreten, treten, in affinitatis iura, Iustin. 7, 3, 9. – 3) der Zeit nach folgen, nachfolgen, alci, Cic.: aetas aetati succedit, Cic.: tristibus laeta succedunt, Hieron.: orationi, nach einer Redesprechen, Cic. – 4) dem Werte nach folgen, in vicem alcis, Plin.: magnitudini patris, Iustin. – 5) vonstatten gehen, glücken, gelingen (s.M. Müller Anhang II zu Liv. 2, 45, 5), parum succedit quod ago, Ter.: haec prospere succedebant, Cic.: haec propter hiemale tempus minus prospere succedebant, Nep.: res nulla successerat, Caes.: postquam nihil conceptae temere spei succedebat, Liv.: Ggstz., nulla res urget magis attonita et in vires suas prona et sive successit, superba, sive frustratur (schief geht), insana, Sen. de ira 3, 1, 5. – absol., succedit, es geht vonstatten, gelingt, si ex sententia successerit, Cic.: si mihi successerit, Planc. in Cic. ep.: coeptis succedebat, Liv.: inceptis succederet, Liv.: fraudi successisset, Liv.: si talibus ducibus succedat, wenn es so hinginge, Liv. – pass., nolle successum patribus, Liv. 2, 45, 5: cum omnia velles mihi successa, Cic. fil. in Cic. ep. 16, 21, 2. – 6) succedit animo mit folg. Infin., es fällt mir ein, de officiis scribere, Ambros. de off. 1, 7, 23.

    lateinisch-deutsches > succedo

  • 16 succedo

    succēdo, cessī, cessum, ere, (sub u. cedo), I) unter etw. gehen, von unten hervorgehen, hinaufsteigen, A) eig.: sub umbras, Verg.: tecto, unter das Dach, ins Haus, Cic.: clivum satis arduum, Fronto: tumulo terrae, beerdigt werden, Verg.: fluvio, einlaufen, Verg.: alto caelo, zum hohen Himmel sich aufschwingen, Verg.: tectis succedite nostris, Verg.: pugnae, Verg.: in arduum, Liv. – von lebl. Subjj., fons, quo mare succedit, Caes. – poet., in montem succedere silvas, sich auf die Berge zurückziehen, Lucr. 5, 1368. – B) übtr.: a) unter etwas kommen, sub acumen stili, Cic.: lepide hoc succedit sub manus negotium, ganz herrlich geht das Unternehmen von der Hand, Plaut. (vgl. Brix u. Lorenz Plaut. mil. 873). – b) sich einer Sache unterwerfen, dominationi, Iustin. – c) sich einer Sache unterziehen, oneri, Verg.: operi, Plin. – d) unter etwas gehören, comparativo generi, Quint.: probationi, Quint. – II) nahend an etw. herangehen, A) eig.: 1) als milit. t.t. = unter, gegen usw. etw. anrücken, anmarschieren, sub montem, Caes.: ad castra, ad montes, Liv.: portis, Caes.: moenibus, muris, Liv.: muros, Liv.: aciem, Caes.: tumulum, Liv.: absol., exprobrans metum successit, Liv.: classis paulatim successit, Tac. – impers., ubicumque iniquo successum erat loco, Liv. – 2) an die Stelle jmds. treten, einrücken, jmd. ablösen,
    ————
    jmdm. nachfolgen, ut integri et recentes defatigatis succederent, Caes.: succedere proelio, sich im Kampfe ablösen, Liv.: Lauso, für Lausus in den Kampf eintreten, für Lausus weiterkämpfen, Verg.: in stationem, Caes.: in pugnam, Liv. – B) übtr.: 1) folgen, a) übh.: in locum alcis, Cic.: alci in scholam alcis, Augustin.: in paternas opes, Cic.: succedam ego vicarius muneri tuo, Cic.: succ. alci, Eutr., od. regno, Iustin., od. in alcis locum regno, Iustin., jmdm. in der Regierung nachfolgen: u. so alci in consulatu, Suet.: pass. impers., ne tibi succederetur, abgelöst werdest, einen Nachfolger bekommst, Cic.: ut ei succederetur ante tempus, Suet.: Partiz. subst., succedentes, die Nachfolger (im Amte), Frontin. aqu. 2. – von lebl. Subjj., in teretes lignum succedere suras, Ov. met. 11, 80: in locum demortuae carnis viva succedit, Salv. de gub. dei 7, 1, 3. – b) der örtl. Lage nach folgen, ad alteram partem succedunt Ubii, Caes. b.G. 4, 3. § 3. – 2) in ein Verhältnis eintreten, treten, in affinitatis iura, Iustin. 7, 3, 9. – 3) der Zeit nach folgen, nachfolgen, alci, Cic.: aetas aetati succedit, Cic.: tristibus laeta succedunt, Hieron.: orationi, nach einer Redesprechen, Cic. – 4) dem Werte nach folgen, in vicem alcis, Plin.: magnitudini patris, Iustin. – 5) vonstatten gehen, glücken, gelingen (s.M. Müller Anhang II zu Liv. 2, 45, 5), parum succedit quod ago, Ter.: haec prospere succedebant, Cic.: haec propter hiemale tem-
    ————
    pus minus prospere succedebant, Nep.: res nulla successerat, Caes.: postquam nihil conceptae temere spei succedebat, Liv.: Ggstz., nulla res urget magis attonita et in vires suas prona et sive successit, superba, sive frustratur (schief geht), insana, Sen. de ira 3, 1, 5. – absol., succedit, es geht vonstatten, gelingt, si ex sententia successerit, Cic.: si mihi successerit, Planc. in Cic. ep.: coeptis succedebat, Liv.: inceptis succederet, Liv.: fraudi successisset, Liv.: si talibus ducibus succedat, wenn es so hinginge, Liv. – pass., nolle successum patribus, Liv. 2, 45, 5: cum omnia velles mihi successa, Cic. fil. in Cic. ep. 16, 21, 2. – 6) succedit animo mit folg. Infin., es fällt mir ein, de officiis scribere, Ambros. de off. 1, 7, 23.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > succedo

  • 17 Fortgang

    Fortgang, I) Abgang: abitus; discessus. – II) das Weitergehen, A) eig.: progressio; processus. – der F. der Gestirne auf ihrer Bahn, stellarum progressiones. – B) uneig.: a) Fortdauer, Fortsetzung: progressus. – tenor (das Fortbestehen in einerlei Zustand). – eine Sache hat keinen F., res omittitur, abicitur: eine Sache hat ihren F., res exitum habet od. ad exitum pervenit; res ad effectum perducitur (wird verwirklicht): im F. des Streites, Kampfes, procedente certamine: im F. der Rede, procedente od. progrediente oratione: im F. des Werkes, procedente libro. – mit dem F. der Zeit, tempore progrediente: ununterbrochener F. der Zeit. temporis perpetuitas. – b) insbes., glücklicher Erfolg: successus; auch progressus. – einen guten, glücklichen F. haben, bene, prospere, pulchre procedere: einen schlechten F. haben, parum procedere: die Sache gewinnt einen bessern F., res incipit melius ire.

    deutsch-lateinisches > Fortgang

  • 18 fortgehen

    fortgehen, I) = abgehen no. I, weggehen no. I, absegeln, (sich) entfernen, w. s. – geh fort! abi hinc! – II) weitergehen: A) eig.: procedere. progredi (weiterschreiten). – pergere iter. pergere ire (seinen Weg fortsetzen). – weiter fortg., ulterius progredi; pergere porro od. protinus; iter reliquum conficere pergere (sich aufmachen, um den noch übrigen Weg zurückzulegen). – Übtr., allmählich von den notwendigen zu den schönen Künsten f., a necessariis ad elegantia artificia defluere. – B) uneig.: a) = erstrecken (sich bis etc.), w. s. – [926] ins Unendliche s., in immensum serpere. – b) fortgesetzt werden: procedere. – stare (bestehen). – manere (bleiben). – continuare (ununterbrochen fortgesetzt werden). – immer so s., aequali tenore esse. – nicht s., omitti (ganz unterlassen werden); intermitti (auf einige Zeit). – s. lassen, s. fortsetzen no. III: nicht f. lassen. s. einstellen no. I, a u. b. – sein Sold geht fort, procedunt ei aera. – c) Fortgang haben, vonstatten gehen: procedere; succedere. – glücklich s., prospere od. pulchre procedere: nicht besonders s., parum procedere. Fortgehen, das, s. Fortgang.

    deutsch-lateinisches > fortgehen

  • 19 prō-cēdō

        prō-cēdō cessī, —, ere,    to go before, go forward, advance, proceed, march on, move forward, go forth: in portum: nil procedere lintrem Sentimus, H.: pedibus aequis, O.: lente atque paulatim proceditur, Cs.: processum in aciem est, L.: huic tota obviam civitas processerat, had gone out to meet: Vidit classem procedere velis, V.—To go forth, go out, advance, issue: castris, V.: extra munitiones, Cs.: e tabernaculo in solem: mediā ab aulā, O.—To come forward, show oneself, appear: cum veste purpureā: procedat vel Numa, Iu.: Ecce processit Caesaris astrum, hath risen, V.: voces procedebant contumaces, i. e. were heard, Ta. —Fig., of time, to advance, pass, elapse: ubi plerumque noctis processit, S.: Iam dies processit, V.: dies procedens: tempus processit, Cs.: procedunt tempora tarde, O.: incipient magni procedere menses, V.: pars maior anni iam processerat, L.—To come forth, appear, arise: posteaquam philosophia processit: altera iam pagella procedit, i. e. is already begun.—To get on, advance, make progress: in philosophiā: ad virtutis habitum: longius iras, V.: eo vecordiae processit, ut, went so far in folly, S.: nec ultra minas processum est, L.: eoque ira processit, ut, etc., L.—To run on, continue, remain: cum stationes procederent, i. e. guard duty was unremitting, L.: ut iis stipendia procederent, L.: Illi procedit rerum mensura tuarum, i. e. is passed to her credit, O.—To turn out, result, succeed, prosper: processisti pulcre, you have succeeded finely, T.: si bene processit: ubi id parum processit, failed, L.: quasi ei pulcherrime priora (maledicta) processerint: omnia prospere procedent: benefacta mea rei p. procedunt, are of service, S.— Impers: velut processisset Spurio, L.

    Latin-English dictionary > prō-cēdō

  • 20 cedo

    1.
    cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. [perh. for cecado, redupl. from cado], to go, i. e. to be in motion, move, walk, go along.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit. (rare, and only poet.: for which, in the common lang., incedo);

    candidatus cedit hic mastigia,

    Plaut. Cas. 2, 8, 10:

    non prorsus, verum transvorsus cedit, quasi cancer,

    id. Ps. 4, 1, 45; cf. id. ib. 1, 3, 74; Hor. S. 2, 1, 65.—More freq.,
    B.
    Trop.
    1.
    Like ire, to have some result, to eventuate, happen, result, turn out, to work; and, acc. to its connection, to turn out well or ill, to succeed or fail:

    gesta quae prospere ei cesserunt,

    Nep. Timoth. 4, 6; Sall. C. 26, 5; Tac. A. 1, 28:

    cetera secundum eventum proelii cessura,

    id. H. 3, 70; Suet. Aug. 91; Gell. 4, 5, 4:

    bene,

    Hor. S. 2, 1, 31; Ov. M. 8, 862; Plin. Pan. 44 fin.:

    optime,

    Quint. 10, 7, 14:

    male,

    Hor. S. 2, 1, 31; and:

    male alicui,

    Ov. M. 10, 80; Suet. Claud. 26; cf. Verg. A. 12, 148; Quint. 10, 2, 16:

    utcumque cesserit,

    Curt. 7, 4, 16; cf. Suet. Calig. 53; Tac. Agr. 18:

    parum,

    Suet. Claud. 34:

    opinione tardius,

    id. Ner. 33:

    pro bono,

    id. Tit. 7:

    in vanum (labor),

    Sen. Hippol. 183. —
    2.
    Cedere pro aliquā re, to be equivalent to, to go for something, to be the price of:

    oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent,

    Cato, R. R. 150, 2; Col. 12, 14; Tac. G. 14; Pall. Sept. 1, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    In respect to the terminus a quo.
    1.
    To go from somewhere, to remove, withdraw, go away from, depart, retire (freq. and class.):

    cedunt de caelo corpora avium,

    Enn. Ann. 96 Vahl.:

    quia postremus cedis,

    Plaut. Men. 5, 7, 29:

    ego cedam atque abibo,

    Cic. Mil. 34, 93:

    cedens carinā,

    Cat. 64, 249; cf. id. 64, 53:

    quoquam,

    Lucr. 5, 843:

    aliquo sucus de corpore cessit,

    id. 3, 223:

    coma de vertice,

    Cat. 66, 39:

    e toto corpore anima,

    Lucr. 3, 210:

    ex ingratā civitate,

    Cic. Mil. 30, 81:

    e patriā,

    id. Phil. 10, 4, 8:

    patriā,

    id. Mil. 25, 68:

    Italiā,

    id. Phil. 10, 4, 8; Nep. Att. 9, 2; Tac. A. 2, 85 fin.
    b.
    Milit. t. t.:

    de oppidis,

    to abandon, go away from, Cic. Att. 7, 22, 2:

    loco,

    to yield, give up his post, Nep. Chabr. 1, 2; Liv. 2, 47, 3; Tac. G. 6; Suet. Aug. 24 et saep.:

    ex loco,

    Liv. 3, 63, 1:

    ex acie,

    id. 2, 47, 2.—
    c.
    In commercial lang. t. t.: foro, to withdraw from the market, i. e. to give up business, be insolvent, stop payment, Dig. 16, 3, 7, § 2; Sen. Ben. 4, 39, 2; Juv. 11, 50.—So also,
    d.
    Bonis or possessionibus (alicui), to give up or cede one ' s property or interest (in favor of a person):

    alicui hortorum possessione,

    Cic. Mil. 27, 75; so id. Off. 2, 23, 82; cf. Suet. Tib. 10; id. Caes. 72; id. Ner. 35; id. Gram. 11.— Hence of debtors, to make over their property instead of payment; cf. Dig. 42, 3, tit. de cessione bonorum.—
    2.
    Pregn. (cf. abeo, II.), to pass away, disappear; and specif.,
    a.
    Of men, to die:

    vitā,

    Cic. Tusc. 1, 15, 35; Hor. S. 1, 1, 119:

    e vita,

    Cic. Brut. 1, 4; Plin. Pan. 43, 4; cf.

    senatu,

    to withdraw from, Tac. A. 2, 48; 11, 25.—
    b.
    Of time, to pass away, vanish:

    horae quidem cedunt et dies et menses et anni,

    Cic. Sen. 19, 69. —
    c.
    Of other things: pudor ex pectore cessit, Lucil. ap. Non. p. 250, 26:

    memoriā,

    Liv. 2, 33, 9 (for which:

    excedere memoriā,

    Liv. 7, 32, 15; and:

    excedere e memoriā,

    id. 26, 13, 5):

    non Turno fiducia cessit,

    Verg. A. 9, 126:

    cedant curaeque metusque,

    Stat. S. 1, 2, 26 et saep.; cf. cesso.—
    3.
    Trop.: cedere alicui or absol., to yield to one (to his superiority), to give the preference or precedence, give place to, submit to (class.; esp. freq. in the histt., of the weaker party, withdrawing, fleeing from).
    a.
    To yield to, give place to:

    quācumque movemur, (aër) videtur quasi locum dare et cedere,

    Cic. N. D. 2, 33, 83:

    cedebat victa potestas,

    Lucr. 5, 1271:

    ubi vinci necesse est, expedit cedere,

    Quint. 6, 4, 16; 11, 1, 17; 12, 10, 47; cf. Sall. J. 51, 1:

    Viriatho exercitus nostri imperatoresque cesserunt,

    Cic. Off. 2, 11, 40; Nep. Ham. 1, 2; Sall. J. 51, 4; Liv. 2, 10, 7; Tac. A. 1, 56; 4, 51; Suet. Tib. 16 et saep.:

    Pelides cedere nescius,

    Hor. C. 1, 6, 6:

    di, quibus ensis et ignis Cesserunt,

    i. e. who remained unhurt in the destruction of Troy, Ov. M. 15, 862:

    eidem tempori, ejusdem furori, eisdem consulibus, eisdem minis, insidiis, periculis,

    Cic. Sest. 29, 63; so,

    fortunae,

    Sall. C. 34, 2:

    invidiae ingratorum civium,

    Nep. Cim. 3, 2:

    majorum natu auctoritati,

    id. Timoth. 3, 4:

    nocti,

    Liv. 3, 17, 9, and 3, 60, 7; 4, 55, 5; cf. Quint. 5, 11, 9:

    loco iniquo, non hosti cessum,

    Liv. 8, 38, 9:

    oneri,

    Quint. 10, 1, 24:

    vincentibus vitiis,

    id. 8, 3, 45:

    malis,

    Verg. A. 6, 95 et saep.—
    b.
    To yield to in rank, distinction, etc., i. e. to be inferior to:

    cum tibi aetas nostra jam cederet, fascesque summitteret,

    Cic. Brut. 6, 22:

    nullā aliā re nisi immortalitate cedens caelestibus,

    id. N. D. 2, 61, 153:

    neque multum cedebant virtute nostris,

    Caes. B. G. 2, 6; Quint. 1, 6, 36: Picenis cedunt pomis Tiburtia suco;

    Nam facie praestant,

    Hor. S. 2, 4, 70; so,

    anseribus (candore),

    Ov. M. 2, 539:

    laudibus lanificae artis,

    id. ib. 6, 6;

    5, 529: cum in re nullā Agesilao cederet,

    Nep. Chabr. 2, 3; Quint. 10, 1, 108:

    alicui de aliquā re,

    Plin. 35, 10, 36, § 80:

    alicui re per aliquid,

    id. 33, 3, 19, § 59.— Impers.:

    ut non multum Graecis cederetur,

    Cic. Tusc. 1, 3, 5; Liv. 24, 6, 8. —
    c.
    To comply with the wishes, to yield to one:

    cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,

    Cic. Lig. 7, 21; cf. Tac. A. 12, 5:

    precibus,

    Cic. Planc. 4, 9:

    cessit tibi blandienti Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15;

    cf,

    id. Ep. 1, 18, 43 sq.; Verg. A. 2, 704; 3, 188; Ov. M. 6, 32; 6, 151; 9, 13;

    9, 16: omnes in unum cedebant,

    Tac. A. 6, 43; 3, 16; cf. id. ib. 12, 10 and 41.—Hence,
    4.
    Act.: cedere (alicui) aliquid = concedere, to grant, concede, allow, give up, yield, permit something to some one:

    permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti,

    Cic. Sull. 16, 46:

    multa multis de jure suo,

    id. Off. 2, 18, 64:

    currum ei,

    Liv. 45, 39, 2:

    victoriam hosti,

    Just. 32, 4, 7:

    alicui pellicem et regnum,

    id. 10, 2, 3:

    imperium,

    id. 22, 7, 4:

    possessionem,

    Dig. 41, 2, 1:

    in dando et cedendo loco,

    Cic. Brut. 84, 290.—Also with a clause as object, Stat. Th. 1, 704 (but in Hor. Ep. 2, 1, 67, read credit).—And with ut and subj.:

    hac victoriā contenta plebes cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, etc.,

    Liv. 6, 42, 3; Tac. A. 12, 41: non cedere with quominus, Quint. 5, 7, 2.—
    B.
    In respect to the terminus ad quem, to arrive, attain to, come somewhere:

    cedunt, petunt,

    Plaut. Aul. 3, 5, 43:

    ibi ad postremum cedit miles, aes petit,

    id. ib. 3, 5, 52.—
    2.
    Trop.:

    hoc cedere ad factum volo,

    come to its execution, Plaut. Capt. 2, 2, 102.—
    C.
    Cedere alicui or in aliquem, to come to, fall ( as a possession) to one, to fall to his lot or share, [p. 308] accrue:

    ut is quaestus huic cederet,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170:

    captiva corpora Romanis cessere,

    Liv. 31, 46, 16:

    nolle ominari quae captae urbi cessura forent,

    id. 23, 43, 14; Verg. A. 3, 297; 3, 333; 12, 17; 12, 183; Hor. C. 3, 20, 7; Ov. M. 5, 368; 4, 533:

    undae cesserunt piscibus habitandae,

    id. ib. 1, 74 al.:

    alicui in usum,

    Hor. S. 2, 2, 134:

    Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere,

    Tac. A. 1, 1; so id. H. 3, 83; id. Agr. 5; id. A. 2, 23:

    aurum ex hostibus captum in paucorum praedam cessisse,

    Liv. 6, 14, 12; Curt. 7, 6, 16; Tac. A. 15, 45; for which: cedere praedae (dat.) alicujus, Liv. 43, 19, 12; and:

    praeda cedit alicui,

    Hor. C. 3, 20, 7:

    ab Tullo res omnis Albana in Romanum cesserit imperium,

    Liv. 1, 52, 2; Hor. Ep. 2, 2, 174:

    in dicionem M. Antonii provinciae cesserant,

    Tac. H. 5, 9.—
    D.
    Cedere in aliquid, like abire in aliquid (v. abeo, II.), to be changed or to pass into something, to be equivalent to or become something:

    poena in vicem fidei cesserat,

    Liv. 6, 34, 2; cf.:

    temeritas in gloriam cesserat,

    Curt. 3, 6, 18; Plin. 35, 10, 36, § 91; Tac. H. 2, 59 fin.; id. G. 36; Plin. Pan. 83, 4:

    in proverbium,

    Plin. 23, 1, 23, § 42:

    in exemplorum locum,

    Quint. 5, 11, 36.—Hence, * cēdenter, adv. of the part. pres. cedens (not used as P. a.), by yielding, Cael. Aur. Acut. 3, 16, 129.
    2.
    cĕdo, old imperat. form, whose contr. plur. is cette (cf. Prob. II. p. 1486 P.; Non. p. 84, 31 sq.) [compounded of the particle -ce and the root da-; v. 1. do], hither with it! here! give! tell, say (implying great haste, familiarity, authority, and so differing from praebe, dic, etc.); cf. Key, § 731.
    I.
    In gen., hither with it, give or bring here.
    (α).
    With acc.:

    cette manus vestras measque accipite,

    Enn. Trag. 320 Vahl.:

    cedo aquam manibus,

    give water! Plaut. Most. 1, 3, 150:

    puerum, Phidippe, mihi cedo: ego alam,

    Ter. Hec. 4, 4, 86:

    tuam mi dexteram,

    Plaut. Curc. 2, 3, 28; so Ter. Heaut. 3, 1, 84; and:

    cette dextras,

    Plaut. Merc. 5, 4, 4:

    senem,

    bring hither the old man, Ter. Phorm. 2, 2, 7:

    convivas,

    Plaut. Ps. 3, 2, 101:

    quemvis arbitrum,

    Ter. Ad. 1, 2, 43: eum aliquis cette in conspectum, Att. ap. Non. p. 85, 1:

    cedo illum,

    Phaedr. 5, 2, 6.—
    (β).
    Absol.: Al. En pateram tibi: eccam. Am. Cedo mi, Plaut. Am. 2, 2, 146. —
    II.
    Esp.
    A.
    Let us hear, tell, out with it:

    age, age, cedo istuc tuom consilium: quid id est?

    Ter. Heaut. 2, 3, 91:

    unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    Cic. Verr 2, 5, 26, § 67:

    cedo mihi unum, qui, etc.,

    id. ib. 2, 3, 12, § 29: cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cato ap. Quint. 9, 2, 21: cedo, cujum puerum hic apposuisti? dic mihi. Ter. And. 4, 4, 24; cf. Naev. ap. Cic. Sen. 6, 20; Ter. Eun. 1, 2, 82; Pac. ap. Non. p. 85, 6; Cic. Part. Or. 1, 3:

    cedo igitur, quid faciam,

    Ter. And. 2, 3, 9; cf. Cic. Div. 2, 71, 146; id. Verr. 2, 2, 43, § 106: cedo, si conata peregit, tell how, if, etc., Juv. 13, 210; so id. 6, 504.—With dum:

    cedo dum, en unquam audisti, etc.?

    Ter. Phorm. 2, 2, 15.—
    B.
    In respect to action, cedo = fac, ut, grant that, let me:

    cedo ut bibam,

    Plaut. Most. 2, 1, 26:

    cedo ut inspiciam,

    id. Curc. 5, 2, 54:

    ego, statim, cedo, inquam si quid ab Attico,

    Cic. Att. 16, 13, a, 1.—
    C.
    For calling attention, lo! behold! well! cedo mihi leges Atinias, Furias, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109:

    cedo mihi ipsius Verris testimonium,

    id. ib. 2, 1, 33, § 84; id. N. D. 1, 27, 75; cf. id. Brut. 86, 295; id. Sest. 50, 108:

    haec cedo ut admoveam templis, et farre litabo,

    Pers. 2, 75:

    cedo experiamur,

    App. Mag. p. 298, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > cedo

См. также в других словарях:

  • CAJUS Martius Figulus — Consul, Collega P. Scipionis Nasicae, an. Urb. Cond. 592. 2. Consul, Collega L. Cornelii Lentuli, an. Urb. Cond. 598. Parum prospere primum, hinc feliciter adversus Dalmatas pugnavit …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GEORGIUS — I. GEORGIUS Dux Clatentiae, frater Eduardi IV. Angliae Regis, ob turbas ad necem damnatus: cum optio mortis daretur, in vino Malvatico exstingui voluit, Camden. Principes ex Fam. Palatina. II. GEORGIUS Ernesti praefati fil. secundo genitus,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GLAUCUS — I. GLAUCUS Antenoris Troiani fil. ab Agamemnone interfectus, Dictys Cretensis. II. GLAUCUS Carystius, pugil es Euboea, qui ex aratro in Olympia productus saepe vicit. III. GLAUCUS Chius, primus ferri glutinum invenit. Eutropius, Euseb. Chron.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ORDONIUS I — ORDONIUS I. Legionis et Asturiae Rex, post patrem Raimirum A. C. 850. A Toletanis, contra Saracenos rebellantibus, in auxilium vocatus, post res parum prospere gestas, obiit A. C. 862. Ex Nunna, Alphonsi III. Garciae, Ordonii II. et Froilae,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Legio XV Primigenia — Sestercio emitido en Roma en 37 38 con el retrato y titulatura imperial de Calígula, creador de la Legio XV Primigenia Activa Desde 39 hasta 70 …   Wikipedia Español

  • fortune — [ fɔrtyn ] n. f. • XIIe; lat. fortuna « bonne ou mauvaise fortune » I ♦ 1 ♦ Vx ou littér. Puissance qui est censée distribuer le bonheur et le malheur sans règle apparente. ⇒ hasard, sort. Les caprices de la fortune. Être favorisé par la fortune …   Encyclopédie Universelle

  • fortuné — fortune [ fɔrtyn ] n. f. • XIIe; lat. fortuna « bonne ou mauvaise fortune » I ♦ 1 ♦ Vx ou littér. Puissance qui est censée distribuer le bonheur et le malheur sans règle apparente. ⇒ hasard, sort. Les caprices de la fortune. Être favorisé par la… …   Encyclopédie Universelle

  • ARAUSIO — Urbs, Episcopatus et Principatus Galliae, in Provincia a Rhodano milliari, et Avenione 3. circiter milliaribus distat. Varia a Veteribus nomina sortita est, Arausio Cavarum, vel secundanorum, Arausica Civitas, et Arausionensis urbs, quô nomine a… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Gut (Subst.) — 1. Alles gut ist eines andern. – Petri, II, 7. 2. Altes Gut hinter rost gem Schloss macht neuen Adel mit blankem Tross. (Böhm.) 3. An eines Gutes Ansprach ist kein Verlust. – Klingen, 48 a, 1; Graf, 441, 332. Wer einen Rechtsanspruch an eine… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»